Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Π. Ε.)
Permanent URI for this collection
Browse by
Recent Submissions
Item Open Access H Γυναικεία Πείνα και το Τερατώδες Θηλυκό: από πατριαρχικό στερεότυπο σε φεμινιστικό πρότυπο.Παπαγιαννάκη, Ευτυχία (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-11)Αφετηρία της παρούσας εργασίας αποτελεί η απεικόνιση της θηλυκότητας ως τέρας στην τέχνη και τον κινηματογράφο και η ερευνητική συσχέτιση της με τη φεμινιστική θεωρία. Χωρισμένη σε δύο μέρη στοχεύει να αναδείξει τη διττή φύση του γυναικείου τέρατος ως προβληματικού στερεότυπου δημιουργημένου από άντρες αλλά και ως ισχυρού εργαλείου ενδυνάμωσης, αυτοέκφρασης1 και ενδοσκόπησης, όταν επανοικειοποιείται2 από θηλυκότητες, με παραδείγματα και μελέτες περίπτωσης παρμένες από τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και την εικαστική τέχνη, που προκύπτουν από βιβλιογραφική και κινηματογραφική έρευνα. Η έννοια του Τερατώδους Θηλυκού3 διασαφηνίζεται στις τρεις πρώτες ενότητες του πρώτου μέρους. Αρχικά γίνεται σύντομη ανασκόπηση του τρόπου με τον οποίο η θηλυκότητα απεικονίζεται τερατώδης πρώτα στη μυθολογία και έπειτα, στην τέχνη, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο και διερευνάται η προβληματική φύση των απεικονίσεων αυτών και το γιατί αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης μέσα από γραπτά γυναικών θεωρητικών. Στις ακόλουθες τέσσερεις ενότητες περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο το τερατώδες θηλυκό, η θηλυκότητα δηλαδή ως αποκρουστική, τρομακτική και εν δυνάμει επικίνδυνη, είναι ικανή να αποτελέσει μέσο ενδοσκόπησης, αυτοέκφρασης και τρόπο ενδυνάμωσης. Στο δεύτερο μέρος αναδεικνύεται με παραδείγματα και μέσα από την ανάλυση ταινιών, βιβλίων και εικαστικού έργου, πως το τερατώδες θηλυκό μπορεί να συνδεθεί με την queer ταυτότητα και πως διασταυρώνεται με τη διαθεματικότητα4 και συγκεκριμένα με το κίνημα του διαθεματικού φεμινισμού5, προκειμένου να καταλήξουμε στο συμπέρασμα για τη σημασία που φέρει για τις θηλυκότητες η δυνατότητα να επινοούν, να δημιουργούν και να διαμορφώνουν το δικό τους τερατώδες θηλυκό. Στόχος αυτής της εργασίας είναι η ανάδειξη του είδους του μεταφυσικού τρόμου στην τέχνη και πώς η ανάλυση του σε φεμινιστικό ακαδημαϊκό πλαίσιο έχει τη δυνατότητα να εξελίσσεται και να αναπτύσσεται συνεχώς.Item Open Access Teknolust: Κλωνοποίηση, για μια Επανεξέταση της ΑνθρωπινότηταςΜελετάκη, Αριάδνη Άνοιξη (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-11)Η παρούσα πτυχιακή εργασία, χρησιμοποιώντας ως υπόθεση μελέτης το φιλμ Teknolust (2002) της Lynn Hershman Leeson, επεξεργάζεται το ζήτημα της ανθρώπινης κλωνοποίησης, όπως αναπτύσσεται στην ταινία, προσπαθώντας να προβληματοποιηθεί, μέσω των αναπαραστάσεων που αυτή παρέχει, ο ανθρωποκεντρισμός παραδοσιακών ανθρωπιστικών προσεγγίσεων για το σώμα και την αναπαραγωγή. Επιπλέον, γίνεται προσπάθεια να εξεταστεί μια διαφορετική ανθρωπινότητα. Αφού πρώτα δίνονται ορισμένα σημεία για την πλοκή και την παραγωγή του Teknolust, στη συνέχεια τίθενται βασικές έννοιες και σκέψεις που συγκρότησαν την ανθρωπινότητα, με άξονα το σώμα, με την επιρροή του Διαφωτισμού και του Ανθρωπισμού του 17ου και 18ου αιώνα. Έπειτα παρουσιάζονται προσεγγίσεις σωματικοτήτων που προέκυψαν από τον 20ο αιώνα και εξής. Ακολούθως αναφέρονται γνωστές αναπαραγωγικές τεχνικές, για να πραγματοποιηθεί η μετάβαση στο θέμα της κλωνοποίησης. Δίνεται, έπειτα, μια εικόνα της διαδικασίας της εργαστηριακής κλωνοποίησης, καθώς και ενδοιασμών στον διάλογο γύρω από τη συγκεκριμένη αναπαραγωγική πρακτική. Οι ενδοιασμοί αυτοί αντιπαραβάλλονται με την αντιμετώπισή τους εντός του Teknolust. Τέλος, η εργασία επικεντρώνεται στην ένταση που προκαλεί η ανθρώπινη αναπαραγωγική κλωνοποίηση στο δυϊστικών καταβολών ζεύγος αντιγράφου και πρωτοτύπου, αναδεικνύοντας τα όρια μιας τέτοιας προσέγγισης, συνάμα με τον ανθρωποκεντρισμό της. Και σε αυτή την περίπτωση η ταινία αποτελεί ένα παράδειγμα προβληματοποίησης και - σε ορισμένα σημεία - υπέρβασης δυϊσμών, καθώς αναπτύσσει μια τρόπον τινά μυθολογική αφήγηση προς μια άλλη ανθρωπινότητα.Item Open Access Χημεία και Τέχνη: Η περίπτωση του Gustav MetzgerΦατσέας, Παναγιώτης (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-04)Το 1959 ο Gustav Metzger (1926-2017) δημοσίευσε το μανιφέστο για την αυτο-καταστρεφόμενη τέχνη. Ήταν μια «δημόσια τέχνη για τις βιομηχανικές κοινωνίες» που εμπεριείχε εξ αρχής τους παράγοντες της ολοκληρωτικής της καταστροφής. Επηρεασμένος από την αυτοκαταστροφική εμπειρία της ανθρωπότητας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέσα στο ανήσυχο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου, ο Metzger εναντιωνόταν αφενός στον καπιταλισμό και τις αξίες του και αφετέρου στην απειλή του πυρηνικού αφανισμού. Κύριο μέλημά του ήταν η κατανόηση των κινδύνων της επιστήμης και της τεχνολογίας, που θα οδηγούσε στη δημιουργία μιας επιστήμης που δεν θα είναι απειλητική. Όπως έλεγε ο ίδιος, «πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την επιστήμη για να καταστρέψουμε την ‛επιστήμη’». Γι’ αυτό και η αυτο-καταστρεφόμενη, αλλά και η αυτο-δημιουργούμενη, τέχνη του στηρίχθηκαν στην τεχνολογία και την επιστήμη, ιδιαίτερα στην επιστήμη της χημείας, όπως αυτή εκδηλώθηκε στη ζωγραφική με οξύ επάνω σε νάιλον και στις φωτεινές προβολές υγρών κρυστάλλων. Η ώσμωση της χημείας με την αυτόματα καταστρεφόμενη και δημιουργούμενη τέχνη του Metzger, σε σχέση με τα ιστορικά συμφραζόμενα και τις ευρύτερες καλλιτεχνικές αναζητήσεις της εποχής, αποτελεί το ερευνητικό αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Μέσα από τη θεωρητική προσέγγιση της σκέψης του και τη μελέτη της δραστηριότητάς του, αναδεικνύονται οι τρόποι με τους οποίους ο Metzger αξιοποίησε τις αυθόρμητες χημικές διεργασίες για τη διαμόρφωση μιας καλλιτεχνικής πρακτικής που δεν αφορούσε στην παραγωγή υλικών αντικειμένων-έργων τέχνης, αλλά πρωτίστως στην ανάληψη μιας πολυδιάστατης ακτιβιστικής δράσης σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Τελικά, η πρακτική του Metzger, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ως ένα μέσο αφύπνισης της κοινωνίας, ευελπιστώντας σε μια νέα θεώρηση της πραγματικότητας και στη δημιουργία μιας εναλλακτικής συνείδησης. Γι’ αυτό, συχνά, ο Gustav Metzger αποκαλείται η «συνείδηση του κόσμου της τέχνης».Item Embargo Η Ζωγραφική Απεικόνιση και η Θεωρητική Τεκμηρίωση της Γυναικείας Ταυτότητας στην Όψιμη Ιταλική Αναγέννηση: Γυναίκες της Αριστοκρατίας, Βιβλικές και Ιστορικές Μορφές, οι Γυναικείες Μορφές του Michelangelo: Κοινοί ΤόποιΓιώγου, Αναστασία (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-04)Μέσα από την εικαστική του αναπαράσταση, το γυναικείο φύλο ορθώνεται ως μία ετερότητα που έχει διαμορφωθεί από την ανδρική θέαση και ερμηνεία. Το εν λόγω πόνημα πραγματεύεται τη γυναικεία εξεικόνιση στη ζωγραφική τέχνη της όψιμης Αναγέννησης, με σκοπό να αναδείξει πώς οι άνδρες δημιουργοί, θεατές και μελετητές αντιμετώπιζαν τη θηλυκότητα και τη γυναικεία μορφή εκείνη την εποχή και πώς αυτή η οπτικοποίηση προέκυψε από τις κρατούσες απόψεις για τη θέση της γυναίκας και τα έμφυλα στερεότυπα που κυριαρχούσαν τη δεδομένη χρονική περίοδο. Για το σκοπό αυτό, προχώρησα στη διαλογή ζωγραφικών έργων αναγνωρισμένων καλλιτεχνών της αναγεννησιακής ζωγραφικής (τέλη 15ου-16ος αι.), στα οποία εξεικονίζονται κυρίες της αριστοκρατίας, βιβλικά και ιστορικά παραδείγματα, καθώς και γυναικείες μορφές που ενσαρκώνουν την έννοια του ωραίου και του ερωτισμού. Τα ζωγραφικά αυτά έργα αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της γυναικείας παρουσίας στο πεδίο της ιστορίας και της κοινωνικής ζωής, αντικατοπτρίζοντας ένα σύνολο αξιών και ιδιοτήτων που ορίζονταν σύμφωνα με τις κρατούσες αντιλήψεις για το γυναικείο φύλο. Ακόμη, μέσα από τα πορτρέτα αναδεικνύονται πρότυπα γυναικείας ομορφιάς και εικαστικές συμβάσεις (decorum) που ακολουθούν τους κανόνες ευπρέπειας και την κοινωνική νόρμα της εποχής, ενώ, συγχρόνως, τεκμηριώνουν την αντίληψη της γυναικείας φιγούρας ως αντικείμενο θέασης και αισθητικής απόλαυσης. Προς επίρρωση της προσωπικής μου έρευνας και καταγραφής, κρίθηκε αναγκαία η μελέτη πρωτογενών πηγών (πραγματειών, βιογραφιών καλλιτεχνών, λογοτεχνικών διαλόγων) στις οποίες εντοπίζονται περιγραφές και αναλύσεις των έργων που αναδεικνύουν μία έμφυλη ορολογία, καθώς και κυρίαρχες ιδέες για τη γυναικεία μορφή τόσο στην εικαστική όσο και στην κοινωνική της πραγμάτωση. Στο πλαίσιο αυτό, καθίσταται φανερό πώς οι συγκεκριμένες ιδιότητες, με τις οποίες τα ανδρικά υποκείμενα ενδύουν τη θηλυκότητα, συνδέονται ως ζωγραφικές ποιότητες (disegno-colorito) με τις δύο κυρίαρχες καλλιτεχνικές σχολές της ιταλικής Αναγέννησης: τη σχολή της Φλωρεντίας και τη σχολή της Βενετίας. Τέλος, αξιοποιώντας το παράδειγμα των ανδρόγυνων μορφών του Michelangelo, καταδεικνύεται πώς συνδέονται τα έμφυλα χαρακτηριστικά με το εικαστικό ιδίωμα του καλλιτέχνη και σε ποιο πλαίσιο οι γυναικείες φιγούρες αφομοιώνουν στοιχεία αρρενωπότητας με σκοπό να συνδεθούν με αντιλήψεις μεγαλοπρέπειας και δύναμης.Item Embargo Το «Αλτάρι του Εξαγνισμού» του Benozzo Gozzoli: Συμβόλαιο, πατρωνία, ρόλοι και λειτουργία των έργων αγίας τράπεζας στη Φλωρεντία του 15ου αιώναΊσκου, Αναστασία (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-04)Η εργασία ερευνά ως μελέτη περίπτωσης το έργο αγίας τράπεζας (αλτάρι) “Ένθρονη Παναγία με μικρό Χριστό ανάμεσα σε Αγγέλους και Αγίους” (1461-62), γνωστό ως το «Αλτάρι του Εξαγνισμού», που δημιούργησε ο ζωγράφος Benozzo Gozzoli για τον κεντρικό χώρο συνάθροισης της Φλωρεντινής Αδελφότητας Nέων του Εξαγνισμού της Παναγίας και του Αγίου Ζηνοβίου στο Δομινικανικό Μοναστήρι του Αγίου Μάρκου της Φλωρεντίας. Μέσα από την ιστορία του έργου αυτού καθώς και άλλων τεσσάρων αλταρίων με τα οποία αυτό συνδέεται, -μέσω του ευρύτερου κοινού χώρου της Μονής του Αγ. Μάρκου, στον οποίο ήταν τοποθετημένα και λόγω της εμπλοκής, με διάφορους τρόπους, της ισχυρής οικογένειας των Μεδίκων-, αντλούνται πληροφορίες για τα έργα αυτά, και ιδίως για όσα προορίζονταν για την κεντρική αγία τράπεζα (“altare maggiore”), κατά τον 15ο αιώνα στη Φλωρεντία. Η οπτική της εργασίας είναι προσανατολισμένη, όχι στη στιλιστική ή την εικονολογική εξέλιξη αυτών των έργων, αλλά στο ρόλο και τη λειτουργία τους και στον τρόπο με τον οποίο συντελούσαν στη διαμόρφωση της οπτικής ταυτότητας μιας θρησκευτικής συλλογικότητας (όπως μοναστικού τάγματος, αδελφότητας κ.λπ.), στην κατασκευή της εικόνας των πατρώνων τους και, γενικότερα, στη δημιουργία πλέγματος κοινωνικών σχέσεων. Aρχικά, αναλύεται το συμβόλαιο παραγγελίας του έργου που περιέχει και τον όρο “modo et forma”, θέτοντας έτσι, όσον αφορά το θέμα του, ένα άλλο έργο (το «Αλτάρι του Αγ. Μάρκου» του Fra Angelico) ως πρότυπο. Εν συνεχεία, δίνονται πληροφορίες για τον θεσμό της αδελφότητας νέων και ειδικότερα για τον παραγγελιοδότη του έργου και για τον ρόλο του οίκου των Μεδίκων. Ξεδιπλώνεται η ιστορία των πέντε αλταρίων, με κατάδειξη του τρόπου με τον οποίο εικονογραφούν τη συλλογική ταυτότητα αλλά και διαμορφώνουν το συλλογικό πνεύμα ενός θρησκευτικού θεσμού. Ερευνάται ο ρόλος του αλταρίου ως οπτικού πλαισίου για την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας και ως οπτικής σήμανσης για το άγιο πρόσωπο (titulus) στο οποίο ήταν αφιερωμένη η αγία τράπεζα. Εξετάζεται το θέμα της πατρωνίας (ιδιωτικής-θεσμικής) και οι ιδιαιτερότητες της πατρωνίας των αλταρίων. Τέλος, θίγεται το θέμα του κατακερματισμού των αλταρίων κατά τους επόμενους αιώνες.Item Open Access Βιβλία καλλιτεχνών: από το αντικείμενο στην εγκατάστασηΧαροντάκη, Μαρία (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-04)Επίκεντρο της εργασίας είναι η σχέση του βιβλίου με το έργο τέχνης στα βιβλία καλλιτεχνών. Μελετώνται διαφορετικές εκφάνσεις του καλλιτεχνικού είδους από τη δεκαετία του 1960 και μετά: το Artist’s Book στην εννοιολογική τέχνη, τα βιβλία – γλυπτά και οι εγκαταστάσεις τέχνης που εστιάζουν στην έννοια του βιβλίου. Το Artist’s Book στην εννοιολογική τέχνη βασίζεται στην ιδέα των καλλιτεχνών ότι το βιβλίο μπορεί να θεωρηθεί ως πρωτογενές έργο τέχνης το οποίο δημιουργήθηκε εξ αρχής για να πάρει τη μορφή βιβλίου. Το κίνητρο των καλλιτεχνών ήταν η διανομή των Artists’ Books χωρίς τη διαμεσολάβηση της πολιτιστικής βιομηχανίας. Εξετάζονται τα ερωτήματα που εγείρονται σχετικά με τη χρήση του βιβλίου ως μέσο θεσμικής κριτικής μέσα από εικαστικά παραδείγματα. Στα βιβλία – γλυπτά, εγείρεται ένα ζήτημα είδους: πρόκειται για βιβλίο ή αντικείμενο τέχνης; Ποιες είναι οι λειτουργίες και η σημασία του βιβλίου και του έργου τέχνης και πως αυτές διαπλέκονται; Ποιο ρόλο μπορεί να έχει το υλικό του βιβλίου στην ανάδειξη του περιεχομένου του; Στις εγκαταστάσεις τέχνης, μελετάται η μετωνυμική χρήση της λέξης βιβλίο ως γραφή για τη συγκρότηση μιας πολιτιστικής ταυτότητας. Η απουσία του βιβλίου μπορεί επίσης να μας οδηγήσει στην ψηλάφηση της ταυτότητάς του μέσα από το αποτύπωμά του σε μια γλυπτική εγκατάσταση. Μελετώνται εντοπισμένα παραδείγματα συγκεκριμένων καλλιτεχνών οι οποίοι επιλέχθηκαν επειδή αναδεικνύουν διαφορετικές πλευρές της σχέσης του βιβλίου με το έργο τέχνης. Τέλος, προτείνεται ένα νέο μεθοδολογικό εργαλείο για την ερμηνεία των βιβλίων καλλιτεχνών βάσει ενός μαθηματικού σχήματος. Πρόκειται για την ομάδα συμμετρίας τεσσάρων στοιχείων του μαθηματικού Christian Felix Klein η οποία έχει εφαρμοστεί από την κριτικό τέχνης Rosalind Krauss για να εξηγήσει νέες κατηγορίες έργων τέχνης που δεν υπάγονται σε προϋπάρχοντες ορισμούς. Το σχήμα αυτό, αναδιατυπώνεται για τα βιβλία καλλιτεχνών προκειμένου να εντάξει στον ίδιο τον ορισμό τους, την προβληματική που συνοδεύει την ερμηνεία τους.Item Open Access Η παραγγελία προσωπογραφιών Καθηγητών της ΑΣΚΤ του 1965: Μία προσέγγιση της μνημειακής πολιτικής του ιδρύματοςΤσαβδάρη, Ελένη (Πτυχιακή εργασία, 2024-10-16)Το θέμα της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της ιστορίας και η υφολογική ανάλυση των πορτραίτων του Γεωργίου Βρούτου (1843-1909), Γεωργίου Ιακωβίδη (1853-1932), Ζαχαρία Παπαντωνίου (1877-1940), Κωνσταντίνου Παρθένη (1878 1967), Επαμεινώνδα Θωμόπουλου (1878-1976) και Κώστα Δημητριάδη (1879-1943) που βρίσκονται στην Πινακοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Τα συγκεκριμένα πορτραίτα προέκυψαν ως αποτέλεσμα παραγγελίας του Συλλόγου Καθηγητών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Η παραγγελία ανατέθηκε στα μέλη του διδακτικού/διοικητικού προσωπικού της ΑΣΚΤ Γιώργο Μαυροΐδη, Γιάννη Μόραλη και Νίκο Νικολάου. Η παραγγελία στην αρχική της μορφή προέβλεπε την δημιουργία προσωπογραφιών του Νικηφόρου Λύτρα, του Γιάννη Κεφαλληνού, του Γεωργίου Ιακωβίδη, του Λυσάνδρου Καυταντζόγλου, του Κωνσταντίνου Δημητριάδη και του Κωνσταντίνου Βολανάκη. Η πρώτη αναφορά της παραγγελίας στα Πρακτικά του Συλλόγου Καθηγητών της ΑΣΚΤ εντοπίζεται στην Συνεδρίαση της 24ης Φεβρουαρίου του 1965, ωστόσο το ζήτημα επανέρχεται στις συζητήσεις του Συμβουλίου τα επόμενα χρόνια με μεγάλο αριθμό τροποποιήσεων και προσθηκών. Τα έργα της παραγγελίας που έχουν σήμερα εντοπιστεί περιλαμβάνουν τις προσωπογραφίες του Γεωργίου Βρούτου, του Γεωργίου Ιακωβίδη και του Ζαχαρία Παπαντωνίου από τον Γιώργο Μαυροΐδη, του Κωνσταντίνου Παρθένη και του Επαμεινώνδα Θωμόπουλου από τον Γιάννη Μόραλη και την προσωπογραφία του Κώστα Δημητριάδη από τον Νίκο Νικολάου. Πολλές από τις προσωπογραφίες ατόμων που ανατέθηκαν στους τρεις δημιουργούς δεν υπάρχουν στην Πινακοθήκη της Σχολής και, με βάση τα έως τώρα δεδομένα, παραμένει άγνωστο αν εν τέλει πραγματοποιήθηκαν. Στην εργασία αναλύεται το θεσμικό πλαίσιο της παραγγελίας και το πώς αυτή σχετίζεται με την μνημειακή πολιτική του ιδρύματος υπό τη διεύθυνση Γιάννη Παππά (1913-2005). Παράλληλα, ερευνάται η σχέση των εμπλεκόμενων προσώπων, προσωπογράφων και προσωπογραφούμενων, με την ΑΣΚΤ αλλά και μεταξύ τους. Κεντρικό ζητούμενο είναι να διερευνηθεί η απόκλιση ανάμεσα στο σώμα έργων που τελικά εκτελέστηκαν και στην παραγγελία όπως καταγράφεται στα Πρακτικά με τις τροποποιήσεις τις οποίες υπέστη. Ως προς την μορφολογική προσέγγιση των προσωπογραφιών, αναλύονται ιδιαίτερα τα υφολογικά τους χαρακτηριστικά σε σχέση με το εικαστικό στυλ των καλλιτεχνών κατά την περίοδο της παραγγελίας.Item Open Access Αμερικανικός Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός και Σοβιετικός Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός: μια Πολιτική Διαμάχη του Ψυχρού Πολέμου (1945-1960).Μερτινού, Ελένη (Πτυχιακή εργασία, 2024-09-30)Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την Ψυχροπολεμική διαμάχη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής με την Σοβιετική Ένωση για πολιτισμική επιρροή. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η συμβολή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού αφενός και του σοσιαλιστικού ρεαλισμού αφετέρου, για τον σκοπό αυτό, κατά τα πρώτα χρόνια εκείνης της περιόδου (1945-1960). Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Σοβιετική Ένωση αντιμάχονταν για την εδραίωση του καπιταλισμού και του κομμουνισμού, αντίστοιχα, σε ευρωπαϊκό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύχθηκαν διάφορα μέσα επιρροής για την κοινή γνώμη και ένα από αυτά ήταν η τέχνη. Σκοπός της εν λόγω μελέτης είναι η διερεύνηση της σχέσης της ζωγραφικής του αφηρημένου εξπρεσιονισμού με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Η έμφαση, ωστόσο, δίνεται στην προβολή του συγκεκριμένου κινήματος από την CIA και άλλους κρατικούς οργανισμούς ως αποκύημα της φιλελεύθερης και καπιταλιστικής κοινωνίας της Αμερικής. Από την άλλη, εξετάζεται η ζωγραφική του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, διότι ήταν το επίσημο αισθητικό δόγμα της Σοβιετικής Ένωσης. Παράλληλα, αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους υποστηρίχθηκε το συγκεκριμένο στιλ από την σοβιετική κυβέρνηση, ως αποτέλεσμα του ότι ήταν συνυφασμένο με τις αρχές του σοσιαλισμού/κομμουνισμού. Ειδικότερα, η μελέτη επικεντρώνεται στην προώθηση των δύο καλλιτεχνικών στιλ στην Ευρώπη και στις αλλαγές των καλλιτεχνικών πολιτικών, που είχαν επιφέρει οι μεταβολές στις πολιτικές ηγεσίες (και στις δύο χώρες αντίστοιχα). Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε την ανάγνωση ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων πρωτογενών και δευτερογενών πηγών για τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Τα πορίσματα της έρευνας παρουσιάζονται σε δύο μέρη, που το πρώτο είναι αφιερωμένο στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και το δεύτερο στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Τα δύο αυτά τμήματα έχουν την ίδια δομή: 1) ιδεολογική ανάλυση και τρόποι υποστήριξης των δύο στιλ από τις κυβερνήσεις, 2) καλλιτεχνικές εκθέσεις, που παρουσίαζαν έργα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, ως μέσα επιρροής και 3) καλλιτέχνες που προωθούνταν στο παραπάνω πλαίσιο. Στο τέλος, συνάγεται το συμπέρασμα πως οι μεταβολές στις ηγεσίες των δύο χωρών άλλαξαν τον τρόπο διεξαγωγής της Ψυχροπολεμικής πολιτισμικής διαμάχης. Ταυτόχρονα, γίνεται κατανοητό ότι ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός ήταν στενά συνδεδεμένος με τον ατομικιστικό και απολιτικό χαρακτήρα του καπιταλιστικού/φιλελεύθερου συστήματος των ΗΠΑ. Αντίθετα, ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός είχε έναν συλλογικό και πολιτικό χαρακτήρα, που ταίριαζε με την σοσιαλιστική/ κομμουνιστική ιδεολογία της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά συνέπεια, θεωρήθηκαν κατάλληλα όπλα για την πολιτισμική ανάδειξη των δύο χωρών.Item Open Access Ο ρόλος της συντήρησης έργων τέχνης στην αντίληψη της σύγχρονης μουσειολογίαςΚουλιανού, Μαρία (Πτυχιακή εργασία, 2024-07-19)Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματεύεται την σύνδεση μεταξύ των επιστημών της μουσειολογίας και της συντήρησης έργων τέχνης. Σκοπός είναι να εξεταστεί συνοπτικά η εξέλιξη των δύο κλάδων και να παρουσιαστούν τρόποι κατά τους οποίους οι δύο τομείς αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, η έρευνα εστιάζει στον ρόλο που έχει η συντήρηση έργων τέχνης στην αντίληψη της σύγχρονης μουσειολογίας. Δίνονται μερικά παραδείγματα σχετικά με το πως το κοινό μπορεί να συνδεθεί με αυτές, αφού αυτό είναι κάτι που επίσης ταυτίζεται με την εξέλιξη των δύο επιστημών στην ιστορία ως προς το κοινωνικό πλαίσιο. Η μεθοδολογία της εργασίας περιλαμβάνει μια εκτεταμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση. Τα ευρήματα δείχνουν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ μουσειολογίας και συντήρησης ήδη από την αναγεννησιακή εποχή. Με την πάροδο του χρόνου, η προσέγγιση των δύο επιστημών μεταβλήθηκε και εξελίχθηκε, με αποτέλεσμα να αλλάξει και η δυναμική τους. Η προσέγγιση του κοινού και η σύνδεση του με την συντήρηση και την μουσειολογία είναι κάτι το οποίο επίσης παρουσίασε σημαντικές μεταβολές στο πέρας του χρόνου όμως στην παρούσα εργασία παρότι υπάρχει μια σχετική νύξη, δεν δίνεται τόσο βαρύτητα σε αυτό, όσο στην γενικότερη συνεργασία που εμφανίζουν οι δύο αυτές επιστήμες. Εν κατακλείδι, η έρευνα αναδεικνύει την σχέση της μουσειολογίας με την συντήρηση έργων τέχνης, παρουσιάζοντας την μέσω του ιστορικού πλαισίου το οποίο τις περιβάλλει, ώστε να δείξει τον τρόπο με τον οποίο σχημάτισαν την σύνδεση την οποία πλέον έχουν αποκτήσει.Item Open Access Αντισυμβατικοί τρόποι αφήγησης στο κόμικ Κόρτο ΜαλτέζεΜπότσου, Άννα (Πτυχιακή εργασία, 2024-07-01)Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να εντοπίσει και να παρουσιάσει τις ιδιαίτερες αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο Ούγκο Πρατ στην σειρά κόμικς Κόρτο Μαλτέζε και να αναζητήσει την προέλευση και την συσχέτισή τους με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τις συνέλαβε, αλλά και την απήχηση του έργου στην Ελλάδα. Αποτελούμενη από τρεις θεματικές ενότητες, η εργασία αρχικά εξετάζει τους βασικούς εξωγενείς παράγοντες που επηρέασαν την μορφολογία του έργου του Πρατ, περνώντας ύστερα στην παρουσίαση των μοτίβων και των αφηγηματικών προγραμμάτων των ευρωπαϊκών κόμικς μέχρι την δεκαετία του ‘60. Συνεχίζοντας στην δεύτερη ενότητα, απαριθμούνται κι αναλύονται με συγκεκριμένα παραδείγματα οι καινοτόμες τεχνικές που χρησιμοποιεί ο δημιουργός, οι οποίες έρχονται σε ρήξη με τον μέχρι τότε γενικό κανόνα. Στην τρίτη ενότητα γίνεται ένας απολογισμός της πορείας του συγκεκριμένου κόμικ στην Ελλάδα κι εξετάζεται η αποδοχή του και η πρόσληψή του από το εγχώριο κοινό. Σκοπός της εργασίας είναι να εντοπίσει τις αφηγηματικές διαφοροποιήσεις του Κόρτο Μαλτέζε σε σχέση με άλλα αντίστοιχα κόμικς της εποχής και να εξεταστεί η σχέση του ιδιαίτερου τρόπου αφήγησης του Ούγκο Πρατ με το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα της Ευρώπης, και ιδιαίτερα της Ιταλίας, των δεκαετιών 1960 – 1980. Συγκεκριμένα ερωτήματα που τίθενται προς απάντησιν είναι το κατά πόσο οι εξωγενείς παράγοντες ευθύνονται για τον διαφορετικό χαρακτήρα της αφήγησης και πώς αυτοί μεταφράζονται εικονολογικά. Δευτερεύων στόχος είναι η κάλυψη ενός βιβλιογραφικού κενού, καθώς για την ώρα δεν έχουν εκπονηθεί άλλες αφηγηματολογικές αναλύσεις του έργου σε εσωτερικό κι εξωτερικό.Item Open Access Οπτικές Επαναστάσεις: Το Photomontage ως Μέσο Έκφρασης του Βερολινέζικου Νταντά.Ράπαντα, Θεοδώρα (Πτυχιακή εργασία, 2024-07-01)Η πτυχιακή εργασία με τίτλο «Οπτικές Επαναστάσεις: Το Photomontage ως Μέσο Έκφρασης του Βερολινέζικου Νταντά» αποτελεί μια μελέτη της χρήσης της τεχνικής του φωτομοντάζ από τους καλλιτέχνες του κινήματος του Βερολινέζικου Νταντά. Η εργασία αυτή αποσκοπεί στο να διερευνήσει τη σημασία και τις καινοτομίες του φωτομοντάζ καθώς και τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες του Νταντά το χρησιμοποίησαν ως εργαλείο για την έκφραση πολιτικών και κοινωνικών μηνυμάτων. Το ντανταϊστικό κίνημα, που αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, προέβαλε την αντίδραση ενάντια στις παραδοσιακές μορφές τέχνης και τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής. Μέσα από την εργασία αναλύεται η ιστορική και κοινωνικοπολιτική συγκυρία που οδήγησε στην ανάπτυξη του Νταντά, ιδιαίτερα στο Βερολίνο, μια πόλη που βίωσε μεγάλες αναταραχές και αλλαγές μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανάλυση επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο το φωτομοντάζ αναπτύχθηκε ως απάντηση στις νέες τεχνολογικές και κοινωνικές συνθήκες και πώς οι Ντανταϊστές το υιοθέτησαν για να προκαλέσουν και να αμφισβητήσουν το κατεστημένο. Κεντρικό σημείο της έρευνας είναι η παρουσίαση και ανάλυση των έργων σημαντικών καλλιτεχνών, όπως ο Raoul Hausmann και η Hannah Höch, οι οποίοι αξιοποίησαν το φωτομοντάζ για να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με την κοινωνία. Ιδιαίτερα, η εργασία εξετάζει τον ρόλο της Hannah Höch ως μια από τις λίγες γυναίκες καλλιτέχνιδες του κινήματος, η οποία χρησιμοποίησε το φωτομοντάζ για να θέσει ζητήματα σχετικά με την ελευθερία, την αυτοδιάθεση και την αναπαράσταση της γυναίκας. Επιπλέον, η εργασία διερευνά τη συμβολή των John Heartfield και George Grosz, οι οποίοι εστίασαν στην πολιτική διάσταση του φωτομοντάζ, χρησιμοποιώντας το ως μέσο σάτιρας και κριτικής της πολιτικής κατάστασης στη Γερμανία της εποχής. Μέσα από μια σειρά επιλεγμένων φωτομοντάζ, η εργασία παρέχει μια περιγραφική και ερμηνευτική ανάλυση, προσπαθώντας να κατανοήσει τη σημασία τους και τα νοήματα που εμπεριέχουν. Τέλος, η εργασία εξετάζει συνοπτικά την επιρροή και την εξέλιξη του φωτομοντάζ μετά το τέλος του Νταντά, αναδεικνύοντας πώς αυτή η τεχνική συνέβαλε στην ανάπτυξη της σύγχρονης τέχνης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.Item Open Access Η τέχνη του ukiyo-e και ο καλλιτεχνικός διάλογος μεταξύ Ανατολής και Δύσης: Από τις ξυλογραφίες έως τα mangaΒαβούρα, Ευτυχία (Πτυχιακή εργασία, 2023-10-06)Η παρούσα εργασία μελετά και αναλύει εις βάθος τη βαθύτερη σύνδεση μεταξύ των ιαπωνικών ξυλογραφιών ukiyo-e, του κινήματος του Ιαπωνισμού και των σύγχρονων ιαπωνικών κόμικς, δηλαδή των manga. Συνδετικός κρίκος των σταδίων αυτής της έρευνας είναι η αμφίδρομη και διαχρονική εικαστική ανταλλαγή των λαών της Δύσης και της Ιαπωνίας, από τον 16ο αιώνα έως και σήμερα, δίνοντας έμφαση, ως σημεία μελέτης, στην περίοδο Edo και στην περίοδο Meiji. Σε αυτή την εργασία παρατίθεται μία ιστορική, πολιτική, καθώς και εικαστική ανάλυση της θέσης της Ιαπωνίας κατά τις προαναφερθείσες χρονικές περιόδους. Στο πρώτο μέρος της εργασίας, διαγράφεται εν συντομία η πορεία της ιαπωνικής ξυλογραφίας, ξεκινώντας από κάποιους βασικούς σταθμούς της ιστορικής της εξέλιξης, όπως οι ασπρόμαυρες ξυλογραφίες, οι πολύχρωμές ξυλογραφίες, καθώς και οι ξυλογραφίες με συγκεκριμένη θεματολογία. Εν συνεχεία και αναλύοντας παράλληλα το πολιτικό υπόβαθρο που περικλείει αυτές τις μεταβάσεις, εξετάζεται η καθοριστική περίπτωση της τοπιογραφίας του 19ου αιώνα και τα εικαστικά αποτελέσματα αυτής στην ιαπωνική ξυλογραφία, ως ξεχωριστό είδος τέχνης. Στο Δεύτερο Μέρος, η εστίαση πραγματοποιείται στον καλλιτεχνικό διάλογο της Ιαπωνίας με την Δύση, λίγο πριν και αμέσως μετά το κομβικό σημείο του ανοίγματος των συνόρων της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, το 1853. Ξεκινώντας από τις πρώτες καλλιτεχνικές επαφές με τη Δύση και περνώντας στη γέφυρα του Ιαπωνισμού, αναλύεται η επιρροή του τελευταίου, στο κίνημα του Ιμπρεσιονισμού τον 18ο αιώνα. Κάθε στάδιο αυτής της εικαστικής ανταλλαγής, εξετάζεται με γνώμονα τα σημεία συνάντησης αυτών των δύο κόσμων, τα οποία εν τέλει, διαμόρφωσαν έναν πρωτοφανή, αλλά και διαχρονικό καλλιτεχνικό χαρακτήρα. Τέλος, γίνεται αναφορά στα manga, τα ιαπωνικά κόμικς, ως το σύγχρονο σύμβολο συνάντησης όλων των προαναφερθέντων πολιτιστικών ανταλλαγών τους περασμένους αιώνες.Item Open Access Το neon στο έργο της Chryssa και του Stephen Antonakos: Μία μινιμαλιστική προσέγγισηΚαγκαρά, Δέσποινα (Πτυχιακή εργασία, 2024-06-17)Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το έργο δύο Ελλήνων καλλιτεχνών, της Chryssa και του Stephen Antonakos, οι οποίοι έδρασαν στην Αμερική την ίδια περίοδο με την εμφάνιση της καλλιτεχνικής πρακτικής του μινιμαλισμού. Κατά τα μέσα του περασμένου αιώνα, οι Chryssa και Stephen Antonakos αρχίζουν να διαγράφουν τη δική τους πορεία στο χώρο της τέχνης, αξιοποιώντας έντονα, και οι δύο, το υλικό neon, στο οποίο περιορίζεται και η συγκεκριμένη έρευνα. Παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω καλλιτέχνες δεν εντάσσονται σε κάποιο κίνημα, ωστόσο, κατά διαστήματα, το έργο τους έχει αναλυθεί με βάση ορισμένες μινιμαλιστικές αρχές, μεταξύ άλλων. Σκοπός αυτής της εργασίας, λοιπόν, είναι η μινιμαλιστική ανάγνωση του neon έργου των Chryssa και Stephen Antonakos, χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι οι δύο εκλαμβάνονται ως μινιμαλιστές καλλιτέχνες. Για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού, η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε βασίστηκε στην ανάγνωση πηγών, ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας, αναφορικά τόσο με το μινιμαλισμό όσο και με τους Chryssa και Stephen Antonakos, ξεχωριστά. Παράλληλα, εφαρμόστηκε επιτόπια παρατήρηση και φωτογράφιση έργων των δύο καλλιτεχνών, ενώ, τέλος, σημειώθηκε η καταγραφή των αποτελεσμάτων, στις κατηγορίες: α) υλικά- πρακτικές, β) μορφή έργων, γ) ιδεολογία. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν καταγράφονται αναλυτικά στην παρούσα εργασία, οδηγώντας, τέλος, στο συμπέρασμα πως η Chryssa και ο Stephen Antonakos πραγματεύονται αρκετά κοινά ζητήματα με τους μινιμαλιστές, τα οποία, ωστόσο, στη δουλειά των δύο, επεκτείνονται και, συχνά, διαφοροποιούνται.Item Open Access Ζητήματα αντίστιξης στη μουσική και στην αρχιτεκτονικήΚαλλιαντέρη, Μαρία Ι. (Πτυχιακή εργασία, 2024)Η μουσική και η αρχιτεκτονική είναι δύο τέχνες που βρίσκονται σε στενή σχέση μεταξύ τους, μολονότι παραδοσιακά εκλαμβάνονται ως χρονική και χωρική τέχνη αντίστοιχα. Βασίζονται σε κοινές αρχές σχεδιασμού και δημιουργίας, μια από τις οποίες είναι και η αντίστιξη. Η αντίστιξη ως συνθετικό εργαλείο αποτελεί τη βάση της πολυφωνικής μουσικής, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως και στην αρχιτεκτονική. Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση της εφαρμογής των αρχών της μουσικής αντίστιξης στην αρχιτεκτονική. Στο πρώτο μέρος της εργασίας αναλύονται οι βασικές τεχνικές αντίστιξης ως εργαλεία μουσικής σύνθεσης. Στο δεύτερο μέρος, αρχικά προσδιορίζεται το νόημα των αντιστικτικών αυτών σχέσεων στο πεδίο της αρχιτεκτονικής. Στη συνέχεια διερευνάται η εφαρμογή των τεχνικών αντίστιξης στην αρχιτεκτονική σύνθεση, μέσα από αρχιτεκτονικά παραδείγματα διαφόρων εποχών.Item Open Access Η επιρροή των αισθητικών ιδεών του Immanuel Kant στο λογοτεχνικό έργο του Novalis (Friedrich von Hardenberg)Δρίτσα, Ευδοκία Χρ. (Πτυχιακή εργασία, 2023)Η παρούσα εργασία δημιουργήθηκε ώστε να θέσει προβληματισμούς σε σχέση με την επικοινωνία μεταξύ των επιστημών, ένα φαινόμενο που έπαιρνε όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις λόγω της συσσώρευσης ιδεών κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Σε έναν όλο και πιο πολύπλοκο φιλοσοφικό κλάδο όπως αυτός της Αισθητικής, η μορφή του Immanuel Kant έδωσε απαντήσεις σε καίριους προβληματισμούς που συνέδεσαν την αισθητική με την φιλοσοφία της φύσης, τη μεταφυσική, την ηθική. Η Κριτική της Κριτικής Δύναμης αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της φιλοσοφίας της τέχνης και οι καινοτόμες ιδέες που παρουσιάστηκαν εκεί έδωσαν πρόσφορο έδαφος σε σύγχρονους και μεταγενέστερους του Kant φιλοσόφους για περαιτέρω προβληματισμό. Περί τα τέλη του 18ου αιώνα, οι πρώτες εμφανίσεις του Ρομαντικού κινήματος είχαν πραγματοποιηθεί σε Γερμανία, Γαλλία και Αγγλία. Η επικράτηση του συναισθήματος και της δυναμικής κίνησης του κόσμου, του αποκρυφισμού και της προβολής της ατομικότητας είναι στοιχεία που καθιέρωσαν τη Ρομαντική γραφή σε ένα αυτόνομο κίνημα ιδεών. Το Ρομαντικό Ιδεώδες συνέλαβε πιο αισθητά ο Novalis, κατά κόσμον Friedrich Von Hardenberg, ο οποίος μνημονεύεται μέχρι σήμερα ώς ο σημαντικότερος εκπρόσωπος αυτού που ονομάστηκε «Πρώιμος Γερμανικός Ρομαντισμός». Ως πολυμαθέστατος και εξαιρετικά καταρτισμένος μελετητής σε πολλές επιστήμες όπως η νομική, η φιλοσοφία, τα μαθηματικά, η μεταλλειολογία και η ιστορία, ο Novalis διάβαζε και σχολίαζε όλους τους σύγχρονους φιλοσόφους. Κρατούσε φιλοσοφικές σημειώσεις, έγραφε ποιήματα, δοκίμια, πρόζα και μυθιστορήματα εντάσσοντας σε αυτά τις προσωπικές του απόψεις, οι οποίες αποτελούν ένα κράμα του στοχασμού του πάνω σε δύο μορφές που υποστήριζε ενθέρμως: του Johann Gottlieb Fichte και του Immanuel Kant. Ωστόσο ο τρόπος που δόμησε τα έργα του, η λογική του σκέψη στα πιο ουσιώδη ζητήματα περί Θεού και πνεύματος της Ποίησης, οι ιδέες του για την πολιτική δομή της κοινωνίας και η αναζήτηση του για τη φύση και την πραγματικότητα της Φαντασίας είναι όλα ερωτήματα που εντοπίζουμε στον Kant και για τα οποία δίνει λύσεις. Συμπερασματικά, η εργασία αυτή έχει ως ιδιαίτερο στόχο να αναδείξει το πως ένας μεταγενέστερος του Kant συγγραφέας όπως ο Novalis, επεξεργάστηκε το έργο του προκειμένου να δημιουργήσει μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ φιλοσοφίας και λογοτεχνίας. Αφού πρωτίστως εκτίθενται και σχολιάζονται οι βασικότερες θέσεις της Κριτικής της Κριτικής Δύναμης,ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η φιλοσοφική σκέψη του Kant πάνω στην αισθητική και την τελεολογία της φύσης, στη συνέχεια παρουσιάζονται οι αντιστοιχίες στην σκέψη και των δύο συγγραφέων (Kant-Novalis) για ζητήματα αισθητικά, θεολογικά και φιλοσοφικά, μέσα από την ανάλυση των τριών διασημότερων λογοτεχνικών έργων του Novalis.Item Open Access Δρώντες τίτλοι: Ονομάζοντας την ΕικόναΡάινχαρτ, Χριστίνα Ν. (Πτυχιακή εργασία, 2023)Η πτυχιακή έρευνα με τίτλο Δρώντες Τίτλοι: Ονοματίζοντας την εικόνα εξετάζει το φαινόμενο των τίτλων στην τέχνη, του κοινού γλωσσικού στοιχείου των περισσότερων έργων, επιχειρώντας να τους προσδώσει την ορατότητα που έχουν στερηθεί από την επιστημονική έρευνα και να προσφέρει μια εναλλακτική ματιά στην ιστορία της τέχνης. Μετά από μία σύντομη ιστορική ανασκόπηση των τίτλων των έργων τέχνης, αναλύεται η επενέργεια του τίτλου στο δίκτυο σχέσεων που σχηματίζεται γύρω από το έργο. Μελετώνται η σημασία και η επίδραση του τίτλου στη σχέση του κοινού με το έργο, στην επικοινωνία του θεατή του έργου με τον καλλιτέχνη ή όποιο άλλο υποκείμενο έχει αποδώσει τον τίτλο στο έργο, καθώς και στο διάλογο του έργου με το ευρύτερο οικοσύστημα του κόσμου της τέχνης, την κοινωνία, την πολιτική και την ιστορία. Αξιοποιείται η μεταδομιστική προσέγγιση, κυρίως υπό τους όρους του Jacques Derrida και του Roland Barthes ως προς τον τρόπο που η γλώσσα κατασκευάζει τον κόσμο - άρα και τα έργα τέχνης –, αλλά και ως προς τη μετατόπιση της προσοχής από το κυρίως αντικείμενο - έργο στον τίτλο, ένα στοιχείο που θεωρείται επιπρόσθετο και πάρεργο. Η παρούσα μελέτη αναδεικνύει την καθοριστικό ρόλο του τίτλου στη διαμόρφωση της αισθητικής εμπειρίας και της ερμηνείας του έργου από το θεατή, τη σημασία του ως γλώσσα για την επικοινωνία μεταξύ των υποκειμένων που συνδέονται με το έργο, καθώς και την μικροπολιτική που συντελείται στον τίτλο, συνδέοντας το έργο με το ευρύτερο συγκείμενό του.Item Open Access Ο σκηνοθέτης ως Αρχιτέκτονας: Η Δόμηση του φαντασιακού χώρου στην «Ώρα του Λύκου» (Vargtimmen) του Ingmar BergmanΣούλη, Άννα-Ειρήνη (Πτυχιακή εργασία, 2023)Στην παρούσα εργασία με θέμα «ο Σκηνοθέτης ως Αρχιτέκτονας», διερευνάται η διάσταση της ποιητικής διαδικασίας του κινηματογράφου από τον δημιουργό, διαμέσου της ανάλυσης του φαντασιακού χώρου και της δόμησης αυτού. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθείται μια φαινομενολογική μελέτη του χώρου, η οποία επικεντρώνεται σε πρώτο επίπεδο στην εξέταση του οπτικού, απτικού, του ηχητικού και τέλος του τυχαίου χώρου και της κατασκευής του, στο πλαίσιο του κινηματογραφικού περιβάλλοντος, σκιαγραφώντας έτσι μια αρχιτεκτονική των αισθήσεων. Στη συνέχεια, και με απώτερο στόχο την ισχυροποίηση της κεντρικής θέσεως, αποβλέποντας παράλληλα στη βαθύτερη κατανόηση της σχέσης που συνδέει τον σκηνοθέτη με τον αρχιτέκτονα, πραγματοποιείται ένα είδος τοποανάλυσης τεκμηριωμένης βάσει της ταινίας που έχει επιλεχθεί, η οποία δεν ειναι άλλη από την «Ώρα του Λύκου» (Vargtimmen) του σκηνοθέτη Ingmar Bergman. Σύμφωνα με την εν λόγω μέθοδο, λοιπόν, η ταινία διαιρείται σε τρεις χωρικές «ζώνες»-«τόπους» προσέγγισης του φαντασιακού, όπως εμφανίζονται στο έργο. Ως «χωρικές ζώνες» έχουν επιλεγεί το σπίτι, το δάσος, καθώς και η χωρική έννοια του ιερού. Έπειτα διαμέσου της χωρικής ανάλυσης που πραγματοποιείται, η έννοια της τοπο ανάλυσης, οδηγεί προς την έννοια της οντοτοπολογίας. Στο δεύτερο μέρος της εργασιας, μελετάται η διαδικασία πρόσληψης της πολυαισθητηριακής εμπειρίας του κινηματογράφου από τον αποδέκτη του έργου μέσω των μηχανισμών της μνήμης, της ανάμνησης, της διέγερσης της φαντασίας, αλλά και διαμέσου της «σωματοποιημένης»- βιωμένης πρόσληψης, που αναπτύσσεται ανάμεσα στο έργο και στον αποδέκτη, εξαιτίας της επιρροής που ασκείται από το χωρικό περιβάλλον της ταινίας εντός του, αλλά και σε συνάρτηση με την εμπειρία του βιωμένου χώρου στο πλαίσιο της πραγματικότητας, την οποία και φέρει ο εκάστοτε θεατής και την «προβάλει» κατά την διαδικασία της ερμηνείας. Στη συνέχεια, εξετάζεται η έννοια της ψευδαίσθησης στην κινηματογραφική κατασκευή, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στην έννοια της προσδοκίας ως βασικό «μηχανισμό» σε ο,τι αφορά την διαμόρφωση της ψευδαισθητικής εντύπωσης. Καταλήγοντας, η εν λόγω εργασία, αποδεικνύει ότι ο Σκηνοθέτης είναι ένα είδος αρχιτέκτονα και συνάμα ένα είδος φαινομενολόγου. Η εργασία ολοκληρώνεται με κάποιες φιλοσοφικές προεκτάσεις, σε ο,τι αφορά την ουσία του καλλιτεχνικού έργου.Item Open Access Η Αρχιτεκτονική της Μνήμης: τα αρχιτεκτονήματα ως μνημονικά συστήματα και η διαμόρφωση του "υπαρξιακού χώρου"Αναστασίου, Νικολέτα (Πτυχιακή εργασία, 2023)Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη σχέση αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το δομημένο περιβάλλον μέσω της εξέτασης της λειτουργίας της μνήμης, της φαντασίας και του αρχιτεκτονικού βιώματος στα πλαίσια της φαινομενολογικής φιλοσοφικής προσέγγισης. Βασικός στόχος αποτελεί η διερεύνηση των τρόπων μέσω των οποίων οι εξωτερικές δομές του κτισμένου περιβάλλοντος επηρεάζουν τις εσωτερικές αντιληπτικές διεργασίες του ατόμου, αλλά και το αντίστροφο. Έναυσμα για την εν λόγω έρευνα αποτέλεσαν τα μνημονικά συστήματα όπως περιγράφονται στην πραγματεία της Frances Yates, «Τέχνη της Μνήμης». Η απομνημόνευση πληροφοριών στη μορφή φαντασιακών αρχιτεκτονημάτων και η συναρπαστική πρακτική της νοερής περιήγησης που πραγματοποιούσαν οι αρχαίοι ρήτορες στα «ανάκτορα του μυαλού» τους, οδήγησαν σε ερωτήματα σχετικά με την σχέση της λειτουργίας της ανθρώπινης μνήμης και της αρχιτεκτονικής. Ποιες οι κοινές ιδιότητες μεταξύ του «οικοδομείν» και της ανθρώπινης αντίληψης; Σε τι οφείλεται η αποτελεσματικότητα της χρήσης μνημονικών συστημάτων και κατά πόσο η απόκτηση γνώσης είναι μία διαδικασία «χωρικοποίησης»; Αν λάβουμε υπόψη τα μνημονικά συστήματα ως γνωσιολογικά σχήματα, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι το εννοιολογικό εσώτερο σύμπαν του ατόμου, «οικοδομείται» σε μία μορφή «εσωτερικής αρχιτεκτονικής»; Όλα τα παραπάνω εξετάζονται στο πρώτο μέρος της εργασίας σε μία απόπειρα εξιχνίασης του όρου «αρχιτεκτονική της μνήμης» και της βαθύτερης σχέσης μεταξύ χώρου και μνήμης. Στο δεύτερο μέρος περιγράφεται η αρχιτεκτονική εμπειρία διαμέσου των φιλοσοφικών αναλύσεων του Juhanni Pallasmaa, Martin Heidegger, Maurice Merleau-Ponty και Christian Norberg-Schulz, με σκοπό τον ορισμό του «υπαρξιακού χώρου» του ανθρώπου.. Τι ρόλο διαδραματίζει η πρόσληψη της αρχιτεκτονικής μέσω των αισθήσεων και η συγκρότηση της ανάμνησης στη συνειδητοποίηση της θέσης του στον κόσμο; Πώς συνδέεται συναισθηματικά με το χώρο και ποιο είναι εν τέλει το νόημα της αρχιτεκτονικής πράξης για τον άνθρωπο;Item Embargo Κρίση ταυτότητας: Ιστορία, φύση και ιδιαιτερότητες της διπλής ταυτότητας στα υπερηρωϊκά κόμικςΚομηνός, Φίλιππος Χ. (Πτυχιακή εργασία, 2022)Σε έναν κόσμο που έχει κατακλυστεί απ’ αυτόκλητους τιμωρούς του εγκλήματος και ανθρώπους με μάσκες ,είναι εύλογο να δημιουργείται αμηχανία για τις προσωπικότητες που κρύβονται κάτω απ’τη μάσκα ενός υπερήρωα. Τα ερωτήματα που προκύπτουν παρακολουθώντας τα μυθικά κατορθώματα των ηρώων αυτών μας διεγείρουν το ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να ανοίγεται ένας διάλογος με στόχο την κατανόηση εις βάθος της οντολογίας του υπερήρωα ως ανθρώπου που αποφασίζει να μεταμφιεστεί , κυριολεκτικά και μεταφορικά , σε κάτι πέρα της ανθρώπινης λογικής. Θα εξεταστούν επιπλέον οι λόγοι που κάποια θεϊκή/μυθική μορφή αποφασίζει να ζήσει και να αποκτήσει το προσωπείο ενός απλού και καθημερινού ανθρώπου. Τα βασικά ερωτήματα στα οποία η εργασία θα επιχειρήσει να απαντήσει είναι τα εξής: · Πως ήταν η ζωή τους πριν και μετά την υιοθέτηση της διπλής ταυτότητας; · Ποιοι είναι κατά βάθος οι υπερήρωες; · Γιατί κάνουν ό,τι κάνουν; · Γιατί αναγκάζονται να μεταμφιεστούν; · Πώς συγκρούεται το alter ego τους με την πραγματική τους ιδιότητα και ταυτότητα; · Τι επιπτώσεις έχει η υιοθέτηση μιας διπλής ταυτότητας, ενός άλλου εαυτού στην καθημερινή τους ζωή; · Θέλουν πράγματι να έχουν διπλή ταυτότητα; · Η ευθύνης της διπλής ταυτότητας και το προνόμιο της ανωνυμίας · Πώς αντιδράει η κοινωνία σε ολ’αυτά; Πώς τους εμπιστεύεται να πράξουν το σωστό; · Ποιος τους δίνει το δικαίωμα να κρύβουν το πραγματικό τους πρόσωπο; Πρέπει να το κρύβουν; · Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα του να πράττεις ηρωικές πράξεις ανώνυμα; · Τι κερδίζουν απ’όλο αυτό; Τι προσωπική ευχαρίστηση ενδεχομένως τους προσφέρει; · Πώς θα είναι η ζωή τους μετά αφού ξεπεράσουν και υπερνικήσουν την ανάγκη για διπλή ταυτότητα; · Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να υπάρξει στην πραγματική ζωή.Item Open Access Ανθρωπόκαινος, μετά-ανθρωπισμός και σύγχρονη μόδαΧαλιορή, Παναγιώτα (Πτυχιακή εργασία, 2023)Τις τελευταίες δεκαετίες έχει εισαχθεί στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες η έννοια της ανθρωπόκαινου, η οποία περιγράφει μια εποχή κατά την οποία οποία ο “άνθρωπος” μελετάται ως δύναμη της φύσης που επηρεάζει την γεωμορφολογία της Γης. Οι σχετικές επιστημολογικές αναζητήσεις συνδέθηκαν με την ευρύτερη έννοια του «μετα-ανθρωπισμού», δηλαδή την επανεξέταση ουσιοκρατικών (και μη) ορισμών του ανθρώπου αμφισβητώντας την κεντρικότητα της σημασίας του, διευρύνοντας τα όρια του και αναζητώντας το τι έρχεται μετά από αυτόν. Συνδέθηκαν, επίσης, με μια διευρυμένη διεπιστημονική προσέγγιση συνδυάζοντας πολλαπλές επιστήμες (θετικές και ανθρωπιστικές) καθώς και τέχνες για την μελέτη ενός αντικειμένου ανοίγοντας νέες αντιληπτικές δυνατότητες. Σε συνομιλία με οικολογικές, μεταποικιακές και κουιρ θεωρίες καθώς και σε στενή σχέση με την τεχνολογία γνωστά, αφενός, δίπολα αποδομούνται, αφήνοντας χώρο στην ρευστή μετακίνηση ατόμων από το περιθώριο στο κέντρο, και, αφετέρου, ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις αμφισβητούνται συμπεριλαμβάνοντας μη ανθρώπινα όντα (στοιχεία της φύσης, άλλα ζώα και μηχανές/κυβόργια) στην αντίληψη της υποκειμενικότητας. Πως όμως αυτά τα μη ανθρώπινα όντα, ως ιστορικά δρώντα υποκείμενα πλέον, εμφανίζονται στην καθημερινή μας ζωή και αντίληψη? Η παραπάνω προβληματική δεν φαίνεται να περιορίζεται μόνο στην σχετική επιστημονική κοινότητα αλλά να διαχέεται και να εξελίσσεται και μέσα στην κοινωνία. Η σύγχρονη τέχνη και η ποπ κουλτούρα όχι απλώς έχουν αντιληφθεί αυτή τη προβληματική αλλά με τα δικά τους μέσα εμπλουτίζουν τον διάλογο και ανοίγουν νέα μονοπάτια σκέψης. Ο στόχος της εργασίας μου είναι η μελέτη της σχετικής συζήτησης, σε δύο αλληλ συναρτώμενα επίπεδα α) το επιστημολογικό και β) το κοινωνικό μέσα από τον χώρο της σύγχρονης μόδας. Πιο συγκεκριμένα μέσα από μια εποπτική μελέτη θα προσπαθήσω να επιχειρηματολογήσω ότι η Avant Garde μόδα έχει αντιληφθεί αυτή την στροφή και με τα δικά της μέσα προσπαθεί να συμβάλει στη συζήτηση προτείνοντας νέα-πολυ-ειδικά υποκείμενα αλλά και μια μόδα συμβατή με τα υποκείμενα αυτά. Για τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιήσω παραδείγματα βιώσιμης/οικολογικής μόδας, μετα-ανθρωπιστικής μόδας (σε μορφές και τρόπους σχεδιασμού) αλλά και νέους τρόπους ένταξης μη ανθρώπινων όντων στη μόδα.