Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Π. Ε.)

Permanent URI for this collection

https://artia.asfa.gr/handle/artia/9

Browse by

Results 1 - 20 of 108

Restricted access
Τέχνη και πολιτική στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης : όψεις του μεσοπολεμικού ρεαλισμού
Γουλάκου, Κασσιανή (Πτυχιακή εργασία, 2015)
Η παρούσα εργασία αφορά τη διερεύνηση της σχέση μεταξύ τέχνης και πολιτικής στην περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η ερευνά μου εστιάζει στο κομμάτι των μοντέρνων κινημάτων, καθώς και στη συζήτηση γύρω από το θέμα του ρεαλισμού...
Open Access
Περιπλανήσεις στην πόλη : η flânerie του Baudelaire και η καταστασιακή dérive
Καραδήμας, Ιωάννης, 1979- (Πτυχιακή εργασία, 2015)
Μέσα από τις δύο περιπτώσεις περιπλάνησης στην πόλη που αναλύθηκαν, είδαµε τον τρόπο µε τον οποίο δύο τόσο µακρινές χρονικές περίοδοι αντιλήφθηκαν τη σχέση του υποκειµένου µε τον αστικό χώρο. Η κίνηση στην πόλη, τόσο στη flânerie όσο και στη dérive εκλήφθηκε ως αισθητική εµπειρία, η οποία βρίσκει αναλογίες µε µια διαδροµή εντός ενός εκθεσιακού χώρου τέχνης. Η απουσία των έργων τέχνης αναπληρώθηκε από τις περιβάλλουσες συνθήκες – βλέµµατα, πλήθος, φώτα, κτίρια, δρόµους, εµπορεύµατα – που συγκροτούν τη µητρόπολη ως παλλόµενη οντότητα. Η διαρκής κίνηση, η αδιάκοπη µεταβολή των πραγµάτων, η ροή του χρόνου που γίνεται αισθητή από όσα συµβαίνουν στον αστικό χώρο, οδηγούν στην ανάδυση ενός άλλου υποκειµένου. Ωστόσο, αν ο πλάνης του Baudelaire απολάµβανε την επιβεβαίωση της ατοµικότητάς του ανάµεσα στα παρισινά αστικά πλήθη, ο καταστασιακός απόγονός του γύρεψε να εντοπίσει κάτω από την επιφαινόµενη οµοιογένεια που επιβάλλει ο καπιταλισµός, τον απολεσθέντα κοινωνικό δεσµό του παρελθόντος. Εκεί που ο flâneur έβλεπε στην περιπλάνηση ένα µέσο αισθητικής φυγής από την καθηµερινότητα, οι καταστασιακοί έβρισκαν µέσω αυτής την ιστορική συνείδηση της ανθρώπινης ύπαρξης, µε σκοπό να διεκδικήσουν την απελευθέρωση του ατόµου για το συλλογικό όφελος. Στην ακόρεστη επιθυµία για εναλλαγή των αστικών σκηνικών ώστε ο flâneur να υποδυθεί το ρόλο του ντετέκτιβ, σύµφωνα µε την οπτική του Benjamin, οι καταστασιακοί αντιτείνουν τη βούληση για συµµετοχή του υποκειµένου στη διαµόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Παρά, δηλαδή, τις φαινοµενικές οµοιότητες που παρουσιάζουν οι flânerie και dérive, το υπόβαθρο στο οποίο εδράζονται και οι προοπτικές στις οποίες αποβλέπουν, επιβάλλουν µια σαφή διάκριση των δύο εν λόγω ενεργηµάτων. Στη σύγχρονη τέχνη η πρακτική της κίνησης στην πόλη βρίσκει διαρκώς νέες ευκαιρίες για εφαρµογή, µε τη σύλληψη περί νοµαδισµού να κερδίζει συνεχώς έδαφος στις προτιµήσεις των καλλιτεχνών. Μία από τις περιπτώσεις αυτές, αποτέλεσε το έργο του Ai Weiwei για την Documenta 12 µε τίτλο Παραµύθι, το οποίο δύναται να ερµηνευτεί ως µια πρόσκληση σε µια µαζική και συνάµα ατοµική, υπερ-χωρική περιπλάνηση από τη µια άκρη της - παγκοσµιοποιηµένης - γης στην άλλη. Προορισµός δεν ήταν άλλος από την πόλη του Κάσσελ, µια πόλη που - και θεσµικά - µεταµορφώνεται σε αστικό εκθεσιακό σκηνικό τέχνης για κάποιες εβδοµάδες. Οι κινέζοι συµµετέχοντες στο συγκεκριµένο έργο θα µπορούσαν να ερµηνευτούν ως η µεταφερόµενη από τόπο σε τόπο εργατική ισχύς, το ανθρώπινο ανάλογο του εµπορεύµατος. Η προβληµατική των εννοιών πλήθος και υποκείµενο οι οποίες ήταν κεντρικής σηµασίας, τόσο στην περίπτωση της περιπλάνησης του Baudelaire όσο και σε εκείνη των καταστασιακών, επανέρχεται λαµβάνοντας µια σαφώς επεξεργασµένη µορφή στην προσέγγιση της σύγχρονης τέχνης. Στην περίπτωση του Weiwei βρισκόµαστε αντιµέτωποι µε ένα πλήθος - αποτελούµενο από χίλια και ένα υποκείµενα - που λειτουργεί, ταυτόχρονα, ως επισκέπτης της έκθεσης τέχνης, αλλά και ως κοµµάτι των εκτιθέµενων έργων. Ίσως, πλέον, να είµαστε αντιµέτωποι µε την κυριολεκτική έκφραση εκείνου που ανέκαθεν επιχειρούσε η τέχνη να µας προσφέρει.
Restricted access
Μεταπολεμική τέχνη στην Γερμανία : το τραύμα του πολέμου και η δημιουργία της νέας πολιτισμικής ταυτότητας (1945-1972)
Κρύσαλης, Λευτέρης (Πτυχιακή εργασία, 2015-09)
Το θέμα της πτυχιακής μου έργασίας είναι η μεταπολεμική τέχνη στην Γερμανία από το 1945 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970 μέσα από το πρίσμα της δημιουργίας της νέας πολιτισμικής ταυτότητας και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η διαχείριση των συνεπειών και του τραύματος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Restricted access
Ιαπωνία : κοινωνία και τέχνη την εποχή κυριαρχίας των Tokygawa : η περίοδος της άνθησης των ukiyo-e (1680-1780)
Λιναρδοπούλου, Ζηνοβία (Πτυχιακή εργασία, 2015-10)
Αφορμή για την εκπόνηση αυτής της εργασίας αποτέλεσε η περιέργεια που μου προκλήθηκε αντικρίζοντας ξανά, μετά από αρκετό καιρό, μία γιαπωνέζικη ξυλογραφία του 17ου αιώνα. Με την πρώτη αλλά και με τη δεύτερη ματιά με εντυπώσιασε η διαφορετικότητα της ως προς τις ευρωπαϊκές της ίδιας εποχής, διαφορετικότητα ως προς το θέμα της απεικόνισης καθώς και της μορφολογικήςτου επεξεργασίας. Το έργο αυτό ήταν του Hishikawa Moronobu με τίτλο "Flirting Lovers".(Εικ. 1) Σε αυτή την πρώιμη ξυλογραφία (χάραξη του σχεδίου σε ξύλο και αποτύπωση σε χαρτί) του στυλ ukiyo-e παρακολουθούμε ακριβώς αυτό που μας πληροφορεί ο τίτλος. Δυο φιγούρες, κατά πάσα πιθανότητα ένας πελάτης και μία εταίρα από την περιοχή της Yoshiwara, να φλερτάρουν. Αν αυτή η απεικόνιση ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό που τυχαία είχε φτάσει στα χέρια μας τον 21° αιώνα σίγουρα δεν θα την καθιστούσε τόσο ενδιαφέρουσα. Αντιθέτως, αυτό που την καθιστά τόσο ενδιαφέρουσα είναι ακριβώς ότι αυτή η ξυλογραφία αποτελεί μία από τις αμέτρητες με παρεμφερή και παρόμοια θεματολογία που παράγονταν στην Ιαπωνία την περίοδο που την εξουσία είχε η στρατιωτική κυβέρνηση των Tokugawa που διήρκεσε από το 1603 μέχρι το 1868.
Restricted access
Τάσεις του αισθητικού στον καπιταλισμό : η θεωρία του Γκυ Ντεμπόρ για την ένωση της τέχνης με την ζωή
Αντωνακάκη - Γιαννίση, Ελεονώρα (Πτυχιακή εργασία, 2015-10)
Έχοντας πλήρη εποπτεία του έργου του Γκυ Ντεμπόρ , όπως και σε οποιοδήποτε άλλο έργο, μπορούμε να αναγνώσουμε σε αυτό κάποιες κυρίαρχες επιρροές. Σίγουρα σε μια έρευνα που αφορά το στίγμα της τέχνης είναι σημαντικό να εντοπίσουμε τις επιρροές του Ντεμπόρ που προέρχονται από το καλλιτεχνικό πεδίο. Αφού, όμως, το έργο του Ντεμπόρ είναι, κατά την άποψή μου, ένα εγχείρημα κατάρριψης των διαχωρισμών, δηλαδή των ξεχωριστών σφαιρών της ζωής μέσω της διάχυσης της δημιουργικότητας που έχει αποδοθεί στην τέχνη, στην πράξη της καθημερινής ζωής είναι πρώτιστης σημασίας για εμένα να αφιερωθεί ένα σημαντικό μέρος της παρούσας έρευνας παρουσιάζοντας τις καταβολές της σκέψης αυτής, που προέρχεται κυρίως από τους Καρλ Μαρξ και Γκέοργκ Λούκατς. Αφού, λοιπόν, γίνει μια παρουσίαση των έργων των προαναφερθέντων στοχαστών που αφορά άμεσα τον Γκυ Ντεμπόρ και μια παρουσίαση του έργου του τελευταίου, θα επικεντρωθώ στην υπόθεση εργασίας που μου κίνησε πρωταρχικά το ενδιαφέρον. Αυτή είναι η σύγκριση μεταξύ μιας κατάστασης που καταργείτους διαχωρισμούς στην πράξη και θέτει ως στόχο την ένωση της τέχνης με τη ζωή και μιας κατάστασης που έχει αναγνωσθει κυριαρχικά στην καπιταλιστική κοινωνία, και αυτή είναι η αισθητικοποίηση της ζωής, έτσι όπως περιγράφεται από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν στο γνωστό του έργο Το Έργο Τέχνης στην Εποχή της Μηχανικής Αναπαραγωγίμότητάς του
Restricted access
Δικαιοσύνη και επεκείνα : αμαρτήματα και μεταθανάτιες ποινές στη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή τέχνη
Παπαναστασίου, Αικατερίνη (Πτυχιακή εργασία, 2016)
Η δυσκολία διαχείρισης του πεπερασμένου της ανθρώπινης ύπαρξης και η ελπίδα για την αιώνια ζωή συνιστούν διαχρονικά βασικές ανησυχίες του ανθρώπου. Οι πεποιθήσεις και δοξασίες για τα περί της μετά θάνατον τύχης αποτελούν κοινό χαρακτηριστικό όλων των θρησκειών, συμπεριλαμβανομένου και του Χριστιανισμού, ο οποίος ενσωμάτωσε εν μέρει τις αρχαίες αντιλήψεις για τη μεταθανάτια τύχη των θνητών στο χριστιανικό εσχατολογικό οικοδόμημα, το οποίο εισάγει την πίστη στην ανάσταση των νεκρών.
Restricted access
Vivre sa vie. Κινηματογράφος και ζωή σε 12 ταμπλώ
Καρρά, Μαριλένα (Πτυχιακή εργασία, 2016)
Η ταινία του Jean- Luc Godard, Vivre sa vie: Film en douze tableaux' (1962) αποτελεί το επίκεντρο των ερωτημάτων της παρούσας εργασίας, ερωτήματα που στόχο έχουν να αναδείξουν τις συγκρούσεις που παράγουν οι κινηματογραφικές εικόνες και οι σχέσεις τους. Για να επιτευχθεί αυτό, η δομή θα βασιστεί σε μια διάκριση 12 μερών, κατ’ αντιστοιχία με τη διαίρεση της ταινίας σε 12 ταμπλώ. Η ταξινόμηση αυτή δεν αφορά παρά σε μια προσπάθεια χαρτογράφησης του κινηματογραφικού έργου, με στόχο τη διερεύνηση της ταυτότητάς του ως πολιτισμικού κειμένου.
Restricted access
Οι κοινωνικές αναταραχές στην Αμερική την περίοδο 1960-1980 μέσα από το έργο του R. Marpplethorpe
Τσιώλη, Ιουλία (Πτυχιακή εργασία, 2016-06)
Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να εξετάσει μια ταραγμένη περίοδο στην ιστορία των ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας ως μεγεθυντικό φακό γι’ αυτό την τέχνη της φωτογραφίας του R. Mapplethorpe (1946-1989). Μελετώντας το έργο του και την σχετική βιβλιογραφία διαπίστωσα ότι δεν έχει προβληματοποιηθεί μελετηθεί επαρκώς ο χαρακτήρας κατάθεσης τεκμηρίωσης του έργου του και οι διασυνδέσεις του με την ζώσα πραγματικότητα της εποχής του. Η συνήθης σύνδεση με το κοινωνικό του πλαίσιο, λίγο πολύ, περιοριζόταν στην ομοφυλοφιλία του και το AIDS. Στην παρούσα εργασία επιχειρώ να δω μέσα από τις φωτογραφίες του ζητήματα που απασχολούσαν τις κοινωνικές ομάδες που επέλεγε να φωτογραφίζει . Η μελέτη εκτείνεται χρονολογικά από την ανατρεπτική δεκαετία του 1960 έως την συντηρητική στροφή της δεκαετίας του 1980. Η πρώτη περίοδος συμπίπτει με τα χρόνια ενηλικίωσης του καλλιτέχνη. Ειδικότερα εξετάζω τα χειραφετικά κινήματα των μαύρων πολιτών και το κίνημα απελευθέρωσης των γκέι που συνιστούν πηγή έμπνευσης και αντικείμενο ενασχόλησής του καλλιτέχνη. Η δεύτερη περίοδος που βαίνει παράλληλα με την ωριμότητά του, είναι η περίοδος κατά την οποία εμφανίζεται η επιδημία του AIDS, που άφησε ανεξίτηλα σημάδια τόσο στην αμερικάνικη κοινωνία, όσο και στο έργο του. Ο Mapplethorpe υπήρξε θύμα της ασθένειας ενώ το έργο του βρέθηκε στο στόχαστρο ανελέητης κριτικής. Παράλληλα ο φόβος της εξάπλωσης της ασθένειας οδήγησε την πολιτική σε μια συντηρητική στροφή, η οποία στη δεκαετία του 1980, και πιο συγκεκριμένα επί προεδρίας του Reagan, κορυφώθηκε. Η δεκαετία αυτή έμεινε γνωστή ως η δεκαετία των πολιτισμικών πολέμων. Αυτή η συντηρητική στροφή επικεντρώθηκε σε περιορισμούς και προπαγάνδα υπέρ μιας επιστροφής σε παραδοσιακές αξίες και θεσμούς. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι κοινότητες των gay και των μαύρων βρέθηκαν στο στόχαστρο και η ανεκτικότητα απέναντί τους στο ναδίρ, αφού η εξάπλωση της ασθένειας συνδέθηκε άμεσα με αυτές τις ομάδες. Σημειώθηκε έντονη λογοκρισία και θεσμικοί περιορισμοί, ιδιαίτερα απέναντι σε καλλιτέχνες που καταπιάνονταν με θέματα που αποτέλεσαν για άλλη μια φορά ταμπού για τη μέση αστική οικογένεια. Σε αυτό το διανοητικό και πνευματικό κλίμα, το έργο του Μapplethorpe με την αιρετική θεματογραφία δεν θα μπορούσε να μείνει στο απυρόβλητο.
Restricted access
Ο θάνατος στη Βενετία του Luchino Visconti
Γκότζος, Γεώργιος (Πτυχιακή εργασία, 2016-07)
Τα ζητήματα που μπορεί να σχετίζονται με την ταινία του Βισκόντι, Θάνατος στη Βενετία είναι σαφώς περισσότερα από αυτά, με τα οποία καταπιάστηκε η παρούσα εργασία. Εντούτοις, το κριτήριο, βάσει του οποίου έγινε η επιλογή των θεματικών, και κατά συνέπεια των μερών αυτού του κειμένου, αφορά στην ίδια του την απεύθυνση, που δεν είναι άλλη από το Τμήμα στο οποίο εκπονήθηκε. Είναι κατ’ επέκταση καθοριστικό πως μια εργασία που εκπονείται στα πλαίσια του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών θα δώσει έμφαση στα ζητήματα που άπτονται της κινούμενης, εν προκειμένω, εικόνας, καθώς και στους όρους συγκρότησής της μέσα στο ιστορικό περιβάλλον που τη γεννάει. Ένας ακόμη λόγος που ενδεχομένως εξηγεί τις επιλογές που έγιναν τόσο στη δομή όσο και στο περιεχόμενο του παρόντος κειμένου σχετίζεται με το επιστημονικό υπόβαθρό μου, που βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τα επιστημονικά αντικείμενα που εξετάζονται στο προαναφερθέν Τμήμα. Χαρακτηριστικά, το ζήτημα της μουσικής -που έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας πολλών μελετητών της εν λόγω ταινίας- δεν μπορούσε, κατά τη γνώμη μου, να προσεγγιστεί επαρκώς στο πλαίσιο αυτού του κειμένου. Προκειμένου, όμως, να αντισταθμιστεί αυτή η πιθανά επιλεκτική προσέγγιση της ταινίας έστρεψα το ενδιαφέρον μου σε μια συγκριτική μελέτη της εικόνας του Θανάτου στη Βενετία με άλλες εικόνες, προερχόμενες από τη ζωγραφική παράδοση.
Restricted access
Η βιογραφική εικόνα κατά τον όψιμο μεσαίωνα : το παράδειγμα του Άγιου Φραγκίσκου
Μιχαλοπούλου, Μαρία (Πτυχιακή εργασία, 2016-09)
Η συγκεκριμένη μελέτη πραγματεύεται ένα ξεχωριστό είδος εικόνων, το οποίο συναντάται στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τη βυζαντινή περίοδο, καθώς και τη μεταφορά του στην Ιταλική Χερσόνησο. Πρόκειται για τις βιογραφικές εικόνες, με βασικό παράδειγμα διεισδυτικότερης μελέτης τις βιογραφικές εικόνες του Αγίου Φραγκίσκου. Παρακάτω θα αναφερθούν αρχικά οι απόψεις δύο ερευνητών, οι οποίοι επιχειρηματολογούν σχετικά με την προέλευση και τα κύρια χαρακτηριστικά των βυζαντινών βιογραφικών εικόνων. Έπειτα θα ερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο το είδος αυτό επηρέασε τους Ιταλούς καλλιτέχνες. Στη συνέχεια θα αναφερθώ στο βίο του Αγίου Φραγκίσκου και τέλος θα αναλυθούν οι πρώιμες βιογραφικές εικόνες του. Στόχος της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι να ερευνηθεί η χρήση και λειτουργία του είδους αυτών των εικόνων εκτός των ορίων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στα πλαίσια της μελέτης της αναδυόμενης λατρείας του συγκεκριμένου Αγίου και των πρώιμων βιογραφικών του εικόνων.
Restricted access
Σοβιετική και μετασοβιετική τέχνη : κονσεπτουαλισμός της Μόσχας και ανεπίσημη τέχνη στον ύστερο σοσιαλισμό (1960-1990)
Μποζίκα, Αθηνά - Μαρκέλλα (Πτυχιακή εργασία, 2016-10)
Με την εργασία αυτή θα επιχειρήσω να διερευνήσω το πολιτισμικό πλαίσιο της ύστερης φάσης του σοσιαλισμού, - δηλαδή από τα τέλη της δεκατίας του 1960, έως και τις αρχές δεκαετίας του 1990 - στην πολυεθνική Σοβιετική Ένωση. Θα εστιάσω, ωστόσο, στο ρωσικό χώρο, παρακολουθώντας την μεταμοντέρνα τέχνη της εποχής, μέσα από το ρεύμα του Κονσεπτουαλισμού της Μόσχας, ο οποίος αναπτύχθηκε στο περιθώριο των επίσημων σοβιετικών θεσμών. Ο στόχος μου είναι να διερευνήσω, μέσα από την εννοιολογικής κατεύθυνσης ρωσική καλλιτεχνική παραγωγή, όψεις της συγκεκριμένης περιόδου, κατά τη διάρκεια της οποίας εκδηλώθηκαν, άλλοτε ρητά και άλλοτε σιωπηλά, αμφισβητήσεις πάνω σε θεμελιώδεις αξίες και δομές του λεγάμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού”, του συστήματος, που είχε καθορίσει την ιστορική εξέλιξη του σύντομου 20ου αιώνα.
Restricted access
Θεωρητικές προσεγγίσεις στο φαινόμενο της πολιτισμικής οικειοποίησης : υπό το πρίσματης μεταποικιοκρατικής θεωρίας
Ποντικού, Ευγενία (Πτυχιακή εργασία, 2017)
Το βασικό ερευνητικό πεδίο της παρούσας πτυχιακής διατριβής είναι η πολιτισμική οικειοποίηση, ενώ συγκεκριμένα εξετάζεται ο τρόπος που αυτή αναδύεται σε μια εποχή όπου το ζήτημα της υβριδικότητας των πολιτισμών συζητιέται έντονα στα πλαίσια της πολιτισμικής θεωρίας και έρευνας. Πολλές ερευνήτριες αξιολογούν την πολιτισμική υβριδικότητα ως μια δημοκρατική αντίσταση απέναντι στην κυρίαρχη εξουσία ενώ άλλες της επιτίθενται καθώς την αντιμετωπίζουν ως ένα προβληματικό σύμπτωμα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Στα πλαίσια της παρούσας διατριβής γίνεται αναφορά στην πολιτισμική υβριδικότητα ως ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στους κόλπους της μεταποικιοκρατικής θεωρίας. Κύριος στόχος είναι να παρουσιαστεί, μέσα από μια συγκριτική επισκόπηση και ανάλυση της υπάρχουσας ερευνητικής βιβλιογραφίας, ότι η θεωρία της πολιτισμικής υβριδικότητας σχετίζεται και δικαιολογεί την πρακτική της πολιτισμικής οικειοποίησης ενώ ταυτόχρονα δεν αποτελεί χρήσιμο θεωρητικό εργαλείο καθώς αγνοεί ζητήματα που πηγάζουν από τις σχέσεις εξουσίας. Στην εργασία αναπτύσσονται όψεις τις πολιτισμικής οικειοποίησης, ενώ αναδεικνύονται τόσο η ιστορικότητα της, όσο και ο συσχετισμός της με την μεταποικιοκρατική θεωρία. Τέλος, παρουσιάζονται οι πλέον σημαίνοντες διεθνείς οργανισμοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις με κύριο αντικείμενό τους την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς. Η πολιτισμική οικειοποίηση δεν αντιμετωπίζεται σε αυτή την εργασία ως σύγχρονο φαινόμενο. Αφετηρία αποτελεί η «άφιξη» των πρώτων αποικιοκρατικών θησαυρών ήδη από τις πρώτες αποικιοκρατικές επεκτάσεις και το πώς αυτοί χρησιμοποιήθηκαν έπειτα στον δυτικό κόσμο, κυρίως καλλιτεχνικά, μέσα από το κίνημα του Οριενταλισμού ενώ επίσης σημαντική τομή στο ζήτημα της πολιτισμικής οικειοποίησης ήταν η αλλαγή του υποδείγματος στον χώρο της τέχνης από το κίνημα του σουρεαλισμού. Μπορούμε να παρατηρήσουμε λοιπόν, ότι τα μη δυτικά αντικείμενα χρησιμοποιήθηκαν από τον δυτικό κόσμο στην πρώτη περίπτωση για να τονώσουν την κυριαρχία της Δύσης έναντι των αποικιών της και στην δεύτερη περίπτωση για να δομήσουν μια εναλλακτική πραγματικότητα. Και στις δύο περιπτώσεις, ο μη δυτικός πολιτισμός αξιοποιήθηκε παρά την θέληση του και στιγματίστηκε μέσα από την κυρίαρχη αφήγηση που τον ήθελε άλλοτε ως αφοσιωμένο στα πάθη, και άλλοτε ως θύμα, αδύναμο και μη ικανό να αυτοπροσδιοριστεί και να εκπροσωπήσει τον εαυτό του.
Restricted access
Graffiti και street art : στην Αθήνα της κρίσης, από τους δρόμους στις γκαλερί την περίοδο 2013-2017
Μπαρμπίνη, Σταυρούλα (Πτυχιακή εργασία, 2017)
Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείµενο της τη µελέτη του Graffiti, και του Street art σε ένα συγκεκριµένο χωροχρονικό πλαίσιο, στην Αθήνα της κρίσης από το 2013 µέχρι το 2017. Κύρια προβληµατική της εργασίας, είναι το πέρασµα από τον δρόµο στις Γκαλερί και στα µουσεία και πως αυτό αντιµετωπίζεται από την αστική τάξη. Μέσω αυτής της εργασίας, γίνεται η προσπάθεια να αποσαφηνιστεί η έννοια του Graffiti και της Street art στην σηµερινή κοινωνία. Πως επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτήν, αν µπορεί να οριστεί ως µια µορφή τέχνης στο συνόλο των τεχνών, από τις τεχνικές και τα θεάµατα µέχρι την κουλτούρα και τις σύγχρονες τάσεις που βρίσκονται παντού γύρω µας και µας προσπερνάνε στην καθηµερινή ζωή µας. Πρέπει ή όχι το Graffiti να εγκαταλείψει το δηµόσιο χώρο, πως οι κρατικοί θεσµοί προσπαθούν και αφοµοιώνουν τα στοιχεία που µπορούν να τους βλάψουν, πως η κρίση µπορεί να έχει συµβάλει σε αυτή την αλλαγή. Αντικείµενο λοιπόν, αυτής της εργασίας είναι η πολλαπλή ανάγνωση του φαινοµένου, της µεταφοράς δηλαδή του Graffiti (Street art) απο την δηµόσια εκθέση του, στον εσωτερικό χώρο. Με σκοπό όχι να το επικρίνει ή να το εξιδανικεύσει αλλά να το γνωρίσει, να το αναλύσει και να το παρουσιάσει.
Restricted access
Κήπος και διακόσμηση στο κίνημα Arts and Crafts
Χριστοπούλου, Αριάδνη (Πτυχιακή εργασία, 2017-07)
Η παρούσα εργασία αφορά το κίνημα Arts and Crafts στα γεωγραφικά πλαίσια της Μεγάλης Βρετανίας από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου. Καθώς το πεδίο των δραστηριοτήτων του κινήματος Arts and Crafts είναι εξαιρετικά ευρύ, η έρευνα θα επικεντρωθεί στη διάστασή του εκείνη που αφορά τη διαχείριση της φύσης σε σχέση με την καλλιτεχνική παραγωγή. Επί της παρούσης, η διάσταση αυτή θα ακολουθήσει δύο κατευθύνσεις: πρώτον, μια κατεύθυνση που αφορά τη μορφοποίηση της φύσης από τον άνθρωπο στην περίπτωση των κήπων. Οι κήποι Arts and Crafts θα αναλυθούν ως προς την εικαστική πτυχή του σχεδιασμού, της δημιουργίας και της θέασής τους. Κυριότερα όμως, η μορφολογία και η λειτουργία τους θα συσχετιστεί από θεωρητική άποψη με τα διακοσμητικά φυτικά μοτίβα στις επιφάνειες χρηστικών αντικειμένων και στα εσωτερικά περιβάλλοντα κατοικιών, τα οποία και προτιμώνται από εκπροσώπους του κινήματος Arts and Crafts. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά την ανάλυση αυτού του φυτικού διάκοσμου, η οποία θα γίνει αφενός με άξονα τους λόγους επιλογής του φυτικού στοιχείου στα μοτίβα (στα πλαίσια της πολιτικής ιδεολογίας του κινήματος), αφετέρου με βάση την ίδια τη διαδικασία δημιουργίας τους και τις ψυχολογικές συνιστώσες της. Για περαιτέρω ενίσχυση, οι παραπάνω θεωρητικές κατευθύνσεις θα υποστηριχτούν και θα συγκριθούν με φιλοσοφικές τοποθετήσεις και εκτός του κινήματος Arts and Crafts, ωστόσο άμεσα σχετικές. Σκοπός της παραπάνω διερεύνησης είναι η ανάδειξη της συγγένειας μεταξύ αυτών των διαφορετικών τρόπων που η φύση μετέχει στην παραγωγή καλλιτεχνικού έργου. Ο συσχετισμός τους όμως προκαλεί παράλληλα ερωτήματα που επεκτείνονται πέρα από αυτά τα όρια: ερωτήματα που αφορούν την ίδια την έννοια της τέχνης και τον προσδιορισμό της σε πολιτιστικά συμφραζόμενα πέρα από αυτά της δύσης.
Restricted access
Η λειτουργία του ήχου στο βίντεο του Bruce Nauman
Κίτσου, Χριστίνα - Ευγενία (Πτυχιακή εργασία, 2017-07)
Στα βίντεο του Nauman, η χρήση του ήχου μπορεί να συνδεθεί με την παρακαταθήκη της πρωτοπορίας στην τέχνη του 20ου αιώνα. Αν και στο σύνολο του το έργο του καλλιτέχνη είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη σύγχρονη τέχνη στο πλαίσιο ευρύτερης κατανόησης και μελέτης εικαστικών πρακτικών, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σταθεί κανείς στο κομμάτι του έργου του που αναφέρεται στη χρήση του βίντεο. Με τα βίντεο του, και μάλιστα με την τοποθέτηση ήχου στα έργα του αυτά, ο Nauman καλεί τον θεατή να συμμετάσχει βιωματικά και με ενεργό τρόπο προκειμένου να δημιουργήσει μια πιο άμεση σχέση με κάθε έργο, αφού καταφέρνει με το συνδυασμό εικόνας-ήχου να κινητοποιήσει με ασυνήθιστους τρόπους τον λειτουργικό μηχανισμό αντίληψης του θεατή. H χρήση του ήχου στο έργου του σηματοδοτεί μια χειρονομία εικαστική με πολλές αναφορές στο τοπίο της σύγχρονης τέχνης και το εικαστικό τοπίο των σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών, όπως ο Ξενάκης, ο Ξαγοράρης, ο Χαραλάμπους. Συνοψίζοντας, στα έργα του ο Νauman αφήνει το περιθώριο "συμπλήρωσης" στον θεατή, ο οποίος έχει την ελευθερία για πολλαπλή ερμηνεία, και οι σκέψεις που κάνει, αν και επηρεασμένες από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, έχουν πλέον να κάνουν με την κριτική αντίληψη του έργου. Άλλωστε, η εξαγωγή διαφορετικών συμπερασμάτων σε διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης από διαφορετικούς θεατές, αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της σύγχρονης τέχνης η οποία είναι λιγότερο απόλυτη τόσο στην σύλληψη της όσο και στην εκτέλεση της. Αυτή ακριβώς η ασάφεια και η αοριστία είναι που αφήνουν χώρο ώστε ένα έργο σύγχρονης τέχνης να μην αποτελεί μια μονοσήμαντη δήλωση αλλά να γίνεται ένα ανοιχτό ζήτημα απρόβλεπτης και δυναμικής συνδιαλλαγής με τους επισκέπτες-θεατές. Έτσι, η μελέτη της καλλιτεχνικής πορείας του Nauman συμβάλλει στο να παρακολουθήσει κανείς και να κατανοήσει την εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, και να αναγνωρίσει τη σημαντική θέση και το μεγάλο εύρος δυνατοτήτων που διαθέτει στη σημερινή εποχή η τέχνη του βίντεο. Με βάση δε τα εξαγόμενα της παρούσας μελέτης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η βίντεο τέχνη έχει σημαντικές δυνατότητες για περαιτέρω εξέλιξη μέσα από πιθανές καινούργιες τεχνολογικές ανακαλύψεις σε συνδυασμό με την ανάγκη των καλλιτεχνών να βρίσκουν καινούργιους τρόπους δημιουργίας, γεγονός που υποδεικνύει τη δυναμική που έχει η συγκεκριμένη μορφή τέχνης στο να μπορεί να αποδώσει το στίγμα της σύγχρονης εποχής.
Restricted access
Το ιερό Γκράαλ στη μεσαιωνική λογοτεχνία και τέχνη : οι καταβολές του μύθου
Κελλίδου, Μαρία (Πτυχιακή εργασία, 2017-09)
Πριν από μερικά χρόνια, τον Οκτώβριο του 2008, ...
Restricted access
Camille Claudel και Edvard Munch : η μαθητεία του έρωτα και του πόνου
Τσακαλιάδης - Σωτηράκογλου, Αναστάσιος (Πτυχιακή εργασία, 2017-10)
Το θέμα της παρούσας εργασίας αφορά τη διαδικασία της μετουσίωσης του εσωτερικού βιώματος της ερωτικής οδύνης σε καλλιτεχνική δημιουργία. Μέσα από μια συγκριτική προσέγγιση ανάμεσα στη ζωή και το έργο της Γαλλίδας γλύπτριας Camille Claudel (1864-1943) και του Νορβηγού ζωγράφου Edvard Munch (1863- 1944), ευελπιστώ όχι μόνο να σκιαγραφήσω ιστορικά αυτή τη διαδικασία, αλλά και να καταστήσω τα παραδείγματα αυτά χρήσιμα για μια φιλοσοφική ανάλυση των πολλών ζητημάτων που ανοίγονται μέσα από αυτή την προσπάθεια. Επομένως, η εργασία δεν αφορά μεμονωμένα τις περιπτώσεις των δύο αυτών μορφών του Fin de siècle, αλλά θα επιχειρήσω να οδηγηθώ σε μια νέα ματιά πάνω στα έργα που θα χρησιμοποιήσω, που να λειτουργεί αφενός ως προσέγγιση του πώς ο καλλιτέχνης αλλά και ο θεωρητικός βρίσκουν τα θέματα του έργου τους μέσα από τη ζωή τους. Επειδή τα ζητήματα του έρωτα και του πόνου έχουν εκ των πραγμάτων υποκειμενικό χαρακτήρα, θα ξεκινήσω με μια εκτενή εισαγωγή στις έννοιες που σκοπεύω να χρησιμοποιήσω, σε μια προσπάθεια να εξηγήσω την οπτική βάσει της οποίας θα μελετηθούν οι ζωές και τα έργα στην πορεία. Η οπτική αυτή στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε προσωπικές παρατηρήσεις και στοχασμούς, συμπληρωματικά όμως θα χρησιμοποιηθούν αποσπάσματα από σχετικά έργα ορισμένων φιλοσόφων, δραματουργών, θεωρητικών και κριτικών της τέχνης. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στις αφηγήσεις των ίδιων των καλλιτεχνών. Ξεκινώντας από μια μεταφυσική και κοινωνική προσέγγιση του προβλήματος της ερωτικής οδύνης, όπου θα στηριχτώ στον Γάλλο συγγραφέα Georges Bataille (1897-1962), τον Ιταλό φιλόσοφο και ζωγράφο Julius Evola (1898-1974), αλλά και τον Δανό φιλόσοφο Soren Kierkegaard (1813-1855), θα οδηγηθώ στην προσέγγιση του προβλήματος της εικαστικής απεικόνισης του αισθήματος αυτού. Έπειτα, θα περάσω σε μια σύντομη βιογραφία του καθενός από τους δύο καλλιτέχνες, αλλά και μια εκτενέστερη προσέγγιση των σχετικών ζητημάτων που προκύπτουν από την ερωτική τους ζωή σε συσχετισμό με μια επιλογή έργων τους, στηριζόμενος σε δικές τους μαρτυρίες αλλά και σε φιλοσοφικό σχολιασμό βασισμένο στον Γάλλο φιλόσοφο Michel Foucault (1926- 1984). Τέλος, θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω τη σύνδεση ανάμεσα στις ζωές και τα έργα των δύο καλλιτεχνών και να προτείνω μια καινούρια οπτική σε αυτά, μέσα από μια συγκριτική παράθεση δύο συγκεκριμένων έργων τους.
Restricted access
Ελληνική φωτογραφία δρόμου από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα
Δήμου, Άννα (Πτυχιακή εργασία, 2018)
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, η φωτογραφία στην Ελλάδα αγνοήθηκε τόσο ως προς την καλλιτεχνική της υπόσταση, όσο και ως άξια λόγου, μελέτης και κριτικής. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, το ελληνικό φωτογραφικό τοπίο αρχίζει σταδιακά να γίνεται ορατό με νέους φωτογράφους, φωτογραφικές εκδόσεις και είσοδο της φωτογραφίας στον δρόμο για θεσμικούς χώρους και χώρους τέχνης. Λόγω της καθυστέρησής της σε σχέση με άλλες χώρες της Δύσης, όταν πια άρχισε να αποκτά καλλιτεχνική αυτοπεποίθηση ως αυτόνομο είδος τέχνης, η ελληνική φωτογραφία έσπευσε να προλάβει τις εξελίξεις, υιοθετώντας θεματικές πρακτικές και φωτογραφικές τεχνικές των δυτικών προτύπων της. Μέσα σε αυτόν τον δρόμο, βάδισε και η «φωτογραφία δρόμου», όρος προβληματικός, άλλοτε ως στιγμιότυπο, ντοκουμέντο, υποκειμενική ματιά, καλλιτεχνική έκφραση, προσωπική αφήγηση. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο δρόμος αντιμετωπίστηκε περισσότερο ως καταγραφή των σχέσεων και των δράσεων που διαγράφονται μέσα στο πλαίσιο του αστικού τοπίου ως κοινωνικού χώρου, παρά ως ματιά στη φύση και ιδιοσυγκρασία της μητρόπολης. Οι συγκυρίες των τελευταίων δεκαετιών ανέδειξαν τον δρόμο ως καμβά αποτύπωσης των κοινωνικών συνθηκών και σκηνή πολιτικής και κοινωνικής δράσης σε τέτοια έκταση, ώστε η φωτογραφία δρόμου, ακόμη και υπαινικτικά να γίνει σχεδόν συνώνυμη με την τεκμηριωτική φωτογραφία
Restricted access
Η γέννηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και η εξέλιξή τους τον 20ό αιώνα μέσα από το παράδειγμα της φωτογραφίας
Δαρέλλη, Δήμητρα (Πτυχιακή εργασία, 2018)
Η δημιουργία του θεσμού της πνευματικής ιδιοκτησίας και η νομική της προστασία είναι σχετικά πρόσφατη και ανάγεται στον 18ο αιώνα. Προγενέστερα, τα έργα των πνευματικών δημιουργών δεν προστατεύονταν νομικά. Ωστόσο, η φήμη του δημιουργού συνέβαλλε στην απόδοση του έργου του στον ίδιο και η αντιγραφή έργων αποδοκιμαζόταν ηθικά. Πρόδρομος της προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν η απονομή προνομίων σε τυπογράφους, αρχικά στη Βενετία από το 1469 και αργότερα και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η εφεύρεση και διάδοση της τυπογραφίας συνέβαλε στην ανάγκη θέσπισης ενός συστήματος προστασίας των δικαιωμάτων του καλλιτέχνη δημιουργού της πρωτότυπης εικόνας . Επισημαίνεται ότι, ενώ η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην προστασία των δικαιωμάτων του δημιουργού, ο θεσμός των προνομίων αφορούσε κατά βάση (όχι όμως αποκλειστικά, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια) στην προστασία του τυπογράφου, με άλλα λόγια στην προστασία της οικονομικής του επένδυσης, από ανατυπώσεις φιλολογικών και μουσικών έργων, αλλά και εικόνων, από τρίτους. Ο συγγραφέας, ο οποίος εργαζόταν «για τη δόξα», δεν θεωρείτο άξιος προστασίας, σε αντίθεση με τον εκδότη βιβλιοπώλη, ο οποίος, διαθέτοντας τα απαιτούμενα κεφάλαια για την αναπαραγωγή του έργου σε περισσότερα αντίτυπα, ωφελούσε το κοινό.
Restricted access
Οριενταλισμός και National Geographic : η περίπτωση του Michael Yamashita
Τσουκαλά, Αναστασία Σ. (Πτυχιακή εργασία, 2018)
Ο Οριενταλισμός είναι μια από τις πολλές τεχνικές προσδιορισμού της Ανατολής από τη Δύση. Ως όρος ο οριενταλισμός (orientalism) χρησιμοποιήθηκε το 19781 από τον Παλαιστίνιο διανοούμενο Έντουαρντ Σαΐντ (Edward Said) στο ομώνυμο έργο του «Οριενταλισμός» . Ο Said γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ, όταν ήταν υπό τον βρετανικό έλεγχο, αλλά μετακόμισε το 1948 στο Κάιρο με την οικογένειά του ως πρόσφυγες, κατά τη διάρκεια του διωγμού των Παλαιστινίων (Νάκμπα). Τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσής του μαθήτευσε σε προνομιούχα αποικιακά σχολεία, ενώ αργότερα μετακόμισε στην Αμερική όπου και συνέχισε τις σπουδές του. Με πτυχίο από το Πρίνστον και διδακτορικό δίπλωμα από το Χάρβαρντ, έγινε καθηγητής Αγγλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Σε όλη την καριέρα του έχει διδάξει σε περισσότερα από 150 πανεπιστήμια και κολέγια και έγραψε δεκάδες βιβλία, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Αρθρογραφούσε στις εφημερίδες Guardian, New York Times, Le Monde Diplomatique, Counterpunch, New Left Review, London Review of Books, Al-Ahram, Al-Hayat και στο Τhe Nation, για τo οποίο έγραψε και κριτικές κλασικής μουσικής. Το The Nation τον περιέγραψε ως έναν από τους πιο εξέχοντες ακαδημαϊκούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκτός από παραγωγικός ακαδημαϊκός και συγγραφέας, ο Said ήταν γνωστός και ως αφοσιωμένος πολιτικός ακτιβιστής. Στο ομώνυμο έργο του, αναφέρεται στο πώς η Δύση ανακάλυψε, κατέγραψε, περιέγραψε, όρισε, φαντάστηκε και, κατά μια έννοια, «επινόησε» την Ανατολή. Ο Said αναλύει τη στάση της δυτικής διανόησης απέναντι στην Ανατολή και κυρίως τον αραβικό κόσμο, από την περίοδο του Διαφωτισμού έως σήμερα. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι καλλιεργήθηκε συστηματικά στο πλατύ κοινό η εντύπωση της κατωτερότητας αυτών των λαών και πολιτισμών, προσφέροντας έτσι άλλοθι στις προσπάθειες της Δύσης να κυριαρχήσει επάνω τους. Πρόκειται λοιπόν για μια τάση εκλογίκευσης και νομιμοποίησης της αποικιοκρατίας και της νεοαποικιοκρατίας, μέσα από το χώρο της τέχνης, αλλά και των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και ανθρωπολογικών επιστημών που ασχολούνται με λαούς και πολιτισμούς της Ασίας και ιδιαίτερα της Μέσης Ανατολής.