Όψεις της καλλιτεχνικής ελευθερίας στον δημόσιο χώρο μέσα από νομολογιακά παραδείγματα του αγγλοσαξονικού και ηπειρωτικού δικαίου
Title in english
Aspects of Artistic Freedom in Public Space through Case Law Examples from Common Law and Civil Law Systems
Embargo lift
2026-10-16T08:19:22Z
Type
Πτυχιακή εργασία
Bachelor (ΒΑ) Thesis
Bachelor (ΒΑ) Thesis
Date
2025-10-02
Author
Advisor
Examining Committee
Δασκαλοθανάσης, Νίκος
Ιωαννίδης, Κώστας
Ιωαννίδης, Κώστας
Studio Director
Academic Institution
Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
Athens School of Fine Arts
Athens School of Fine Arts
Department
Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης
Department of Art Theory and History
Department of Art Theory and History
Division
Studio
Category
Master of Arts Program
Keywords in english
Artistic freedom, Legal framework, Social censorship, Public space, Religion, Comparative law, Pasja, Plumed Serpent
Abstract
Η παρούσα πτυχιακή εργασία εστιάζει στο ζήτημα της ελευθερίας της τέχνης στον δημόσιο χώρο μέσα από νομολογιακά παραδείγματα του ηπειρωτικού και αγγλοσαξονικού δικαίου, όπου τα δικαστήρια κλήθηκαν να αποφασίσουν για τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται πώς οι εκάστοτε κοινωνικές, πολιτικές, αλλά κυρίως θρησκευτικές πεποιθήσεις έρχονται κάποιες φορές σε σύγκρουση με το δικαίωμα του καλλιτέχνη να δημιουργεί ελεύθερα και πώς τα δικαστήρια επιλύουν τις συγκρούσεις αυτές. Γίνεται αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο, που ρυθμίζει την ελευθερία της τέχνης στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, ώστε να αναδειχθούν η πολυπλοκότητά του και οι διαφορετικές προσεγγίσεις της καθεμιάς έννομης τάξης και στην κοινωνική λογοκρισία. Στη συνέχεια παρουσιάζονται αναλυτικά δύο δικαστικές υποθέσεις: Η μία αφορά στο έργο «Pasja» της πολωνής εικαστικής καλλιτέχνιδας Dorota Nieznalska, που θεωρήθηκε βλάσφημο με συνέπεια η καλλιτέχνιδα να διωχθεί, και η άλλη στο γλυπτό «Plumed Serpent» του Robert Graham στις ΗΠΑ, όπου κάποιοι θεώρησαν ότι πρόκειται για θρησκευτικό σύμβολο, που προάγει συγκεκριμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις, και όχι για έργο τέχνης. Γίνεται ακόμη αναφορά στο πρόσφατο περιστατικό στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, όπου βανδαλίστηκαν έργα τέχνης του εικαστικού Χριστόφορου Κατσαδιώτη, επειδή θεωρήθηκαν βλάσφημα. Από τη συγκριτική ανάλυση των υποθέσεων προκύπτει ότι, αν και τις περισσότερες φορές το θεσμικό πλαίσιο παρέχει σημαντικές εγγυήσεις προστασίας της ελευθερίας της τέχνης, η πρόσληψη της τελευταίας από τα μέλη του κοινωνικού συνόλου και οι πολιτισμικές συνθήκες που κάθε φορά επικρατούν διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή του και στην εν γένει αντιμετώπιση των καλλιτεχνών και του έργου τους. Η εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η υπεράσπιση της ελευθερίας της τέχνης παραμένει ένα ανοιχτό ζήτημα.
Abstract in english
This thesis explores the issue of artistic freedom in public spaces through a comparative analysis of case law from continental and Anglo-Saxon legal systems. It examines how social, political, and particularly religious beliefs often conflict with the artist’s right to free expression, and how courts address these tensions. The study outlines the institutional framework protecting artistic freedom in Greece, Europe, the United States, and at the international level, emphasizing its complexity and the varying legal and cultural approaches. Two landmark cases are analyzed in detail: Pasja by Polish artist Dorota Nieznalska, deemed blasphemous and resulting in her prosecution, and Plumed Serpent by American sculptor Robert Graham, criticized for allegedly promoting specific religious beliefs. A recent incident at the National Gallery – Alexandros Soutsos Museum in Athens, where artworks by Christoforos Katsadiotis were vandalized for similar reasons, is also discussed. The analysis concludes that while legal systems provide substantial safeguards for artistic freedom, societal perceptions and cultural contexts play a decisive role in shaping its practical application. Defending artistic freedom thus remains a continuing and contested challenge.
Description
Creative Commons License
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International