Η τέχνη ως κοσμογονική πράξη
Title in english
Art as a cosmogonic action
Embargo lift
Type
Μεταπτυχιακή εργασία
Master Thesis
Master Thesis
Date
2025-07-09
Author
Advisor
Examining Committee
Μπέτσου, Βίκη
Αγαθόπουλος, Δημήτρης
Ρεντζής, Θανάσης
Αγαθόπουλος, Δημήτρης
Ρεντζής, Θανάσης
Studio Director
Academic Institution
Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
Athens School of Fine Arts
Athens School of Fine Arts
Department
Τμήμα Εικαστικών Τεχνών
Department of Visual Arts
Department of Visual Arts
Division
Studio
Category
Master of Arts Program
ΠΜΣ "Ψηφιακές Μορφές Τέχνης" (ΨΜΤ)
MA Program in Digital Arts
MA Program in Digital Arts
Keywords in english
Autopoiesis, Desire, Chaos, Cosmogony, Aesthetic system, VR/XR, Philosophy of art
Abstract
Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά την τέχνη ως κοσμογονική και αυτοποιητική πράξη, προτείνοντας ένα θεωρητικό και πρακτικό σύστημα καλλιτεχνικής δημιουργίας που δεν αναπαριστά μια εξωτερική πραγματικότητα αλλά συγκροτεί έναν κόσμο μέσω εσωτερικών λειτουργικών εντάσεων. Κεντρικός σκοπός της μελέτης είναι να συγκροτήσει ένα πρότυπο αισθητικού συστήματος που λειτουργεί αυτοπαραγωγικά, αντλώντας από τις φιλοσοφίες του Σπινόζα, των Ντελέζ και Γκουαταρί, των Ματουράνα και Βαρέλα, του Βίνερ, της Χέιλς και του Μποντριγιάρ. Η μεθοδολογία της εργασίας ακολουθεί έναν πολυεπίπεδο συνδυασμό θεωρητικής ανάλυσης, καλλιτεχνικής πρακτικής και φιλοσοφικής διερεύνησης. Το σύστημα συγκροτείται σε επτά στάδια δημιουργίας, ξεκινώντας από το χειροποίητο αυτόματο σχέδιο και καταλήγοντας σε εμβυθιστικά XR/VR περιβάλλοντα. Κάθε στάδιο ερμηνεύεται ως φάση λειτουργικής εξέλιξης μέσα σε έναν αυτοποιητικό βρόχο ανατροφοδότησης, ενεργοποιούμενο από τέσσερις βασικές εντάσεις: το Χάος, την Επιθυμία, την Ηδονή και τον Πόνο. Αυτές οι έννοιες δεν αντιμετωπίζονται θεματικά ή συμβολικά, αλλά ως οντολογικές δυνάμεις που συντηρούν την εσωτερική δυναμική του συστήματος και υποστηρίζουν την ανάδυση μορφών. Το θεωρητικό πλαίσιο βασίζεται στη σπινοζική έννοια της επιθυμίας ως conatus και στην ντελεζιανή μηχανική επιθυμία, συνδέοντας τη διατήρηση της ταυτότητας με τη ροή της διαφοράς. Επιπλέον, το χάος του Ησιόδου και των Ντελέζ/Γκουαταρί λειτουργεί ως το πρωταρχικό υπόστρωμα από το οποίο αναδύονται αισθητικοί κόσμοι. Η συμβολή της τεχνολογίας αναλύεται μέσω της έννοιας της υλοποιημένης εικονικότητας και του μεταανθρώπινου σώματος, ενώ η έννοια της προσομοίωσης (Baudrillard) χρησιμοποιείται για να αναδειχθεί η αντίθεση μεταξύ αισθητικής δημιουργίας και υπερπραγματικής αναπαραγωγής. Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν ότι η τέχνη ως κοσμογονική πράξη μπορεί να νοηθεί ως ένα αισθητικό πεδίο αυτοπαραγωγής, όπου η δημιουργία προηγείται της αναπαράστασης και το αισθητικό γεγονός διαμορφώνει τον κόσμο ως πραγματικότητα. Η εργασία καταλήγει σε μια πρόταση καλλιτεχνικής πράξης που εδράζεται στην ενσώματη εμπειρία, τη χαοτική διακύμανση και την ενεργό επιθυμία, προσφέροντας νέα εργαλεία θεωρητικού και πρακτικού επαναπροσδιορισμού της τέχνης στον ψηφιακό και τεχνοαισθητικό 21ο αιώνα.
Abstract in english
This thesis explores art as a cosmogonic and autopoietic act, proposing a theoretical and practical system of artistic creation that does not represent an external reality but constructs a world through internal functional tensions. The central aim is to articulate a model of an aesthetic system that operates autogenetically, drawing upon the philosophies of Spinoza, Deleuze and Guattari, Maturana and Varela, Norbert Wiener, Katherine Hayles, and Jean Baudrillard. The methodology of the research combines theoretical analysis, artistic practice, and philosophical investigation. The proposed system unfolds in seven stages of creation, beginning with handmade automatic drawing and culminating in immersive XR/VR environments. Each stage is interpreted as a phase in the functional evolution of an autopoietic feedback loop, activated by four fundamental tensions: Chaos, Desire, Pleasure, and Pain. These are not treated thematically or symbolically but as ontological forces that sustain the internal dynamics of the system and enable the emergence of form. The theoretical framework is grounded in Spinoza’s concept of desire as conatus and in Deleuze and Guattari’s machinic desire, linking the preservation of identity with the flow of difference. Moreover, the Hesiodic and Deleuzian conceptions of Chaos operate as the primordial substrate from which aesthetic worlds emerge. The role of technology is analyzed through the lens of Hayles’ theories of embodied virtuality and the posthuman body, while Baudrillard’s notion of simulation is employed to highlight the contrast between aesthetic creation and hyperreal reproduction. The main findings affirm that art, conceived as a cosmogonic act, can function as an aesthetic field of self-production, where creation precedes representation, and the aesthetic event constitutes reality itself. The thesis culminates in a proposal for artistic practice based on embodied experience, chaotic variation, and active desire, offering new theoretical and practical tools for redefining art in the context of the digital and techno-aesthetic 21st century. This approach reconceptualizes the artist not as a detached observer or symbol manipulator but as an ontological transformer embedded within the system—a generative singularity through which aesthetic universes emerge. By placing emphasis on the systemic, the emergent, and the non-representational, the thesis contributes to contemporary debates in philosophy of art and media theory, while offering a novel articulation of artistic creation as a cosmogonic and ontological force.
Description
Creative Commons License
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International