Το εικαστικό έργο του Δημήτρη Κατσικογιάννη (1915-1991) στο πλαίσιο της πρόσληψης της μαρξιστικής αισθητικής στην Ελλάδα
Title in english
The art of Dimitris Katsikoyannis (1915-1991) in the context of the perception of the Marxist aesthetics in Greece
View or Download Files
Embargo lift
Type
Μεταπτυχιακή εργασία
Date
2022
Author
Advisor
Examining Committee
Δασκαλοθανάσης, Νίκος, 1961-
Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Ε.
Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Ε.
Studio Director
Academic Institution
Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
Department
Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης
Division
Studio
Category
Master of Arts Program
ΠΜΣ Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (ΜΕΘΙΣΤΕ)
Keywords in english
Katsikoyiannis Dimitris 1915-1991, Marxist aesthetics, Socialist realism, German occupation- Resistance, Political prisoners, Art critique
Abstract
Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση του εικαστικού έργου του ζωγράφου και γλύπτη, Δημήτρη Κατσικογιάννη (1915-1991). Πρόκειται για έναν καλλιτέχνη στρατευμένο και ενεργά αναμειγμένο στους κοινωνικούς αγώνες της εποχής του, ως μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ), ο οποίος ενστερνιζόταν τις ιδέες του μαρξισμού και την κομμουνιστική ιδεολογία. Πηγή της έμπνευσής του ήταν το προσωπικό βίωμα των δεκαετιών του ’40 και του ‘50, ενώ η επιμονή σε θέματα αμιγώς κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηρίζει το σύνολο της εικαστικής του παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, το έργο του εξετάζεται στο πλαίσιο της μαρξιστικής αισθητικής, όπως αυτή προσλαμβανόταν από τους μαρξιστές θεωρητικούς και κριτικούς της τέχνης στην Ελλάδα, κατά το διάστημα 1930-1980. Η εργασία χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια. Δεδομένου ότι το έργο του Κατσικογιάννη είχε στενή σύνδεση με την ζωή του και ειδικότερα με την πολιτική του στάση και δράση, στο 1ο κεφάλαιο γίνεται μία προσπάθεια ανασύνθεσης της βιογραφίας του, ενταγμένης στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου. Στο 2 ο κεφάλαιο γίνεται μία προσπάθεια ανάλυσης του έργου του, μέσα από μία επιλεκτική παρουσίαση ορισμένων ζωγραφικών έργων του. Βασικοί άξονες της ανάλυσης είναι ορισμένα σταθερά θέματα στην εικονογραφία του, που αφορούν την βίωση του πολέμου και της φυλάκισης κατά τις δεκαετίες του ’40 και του ’50, ενώ μικρότερη έμφαση δίνεται στα θέματα που αφορούν τις δεκαετίες ’60 ’70. Επιπλέον, συζητιούνται ορισμένα ζητήματα μορφής και περιεχομένου στο έργο του, που έχουν να κάνουν με την τεχνοτροπία που χρησιμοποιεί, την ιδιαιτερότητα της εικαστικής του γραφής και τον πολιτικά στρατευμένο χαρακτήρα του έργου του. Στο 3ο κεφάλαιο επιχειρείται μία συνοπτική παρουσίαση της μαρξιστικής αισθητικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε στην ΕΣΣΔ κατά το διάστημα 1930-1970, και μία αναφορά σε βασικούς θεωρητικούς όρους της, όπως ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός και η σχέση μορφής και περιεχομένου στην τέχνη. Στην συνέχεια, γίνεται μία σε αδρές γραμμές παρουσίαση της πρόσληψης της μαρξιστικής αισθητικής στην Ελλάδα, μέσα από ορισμένες τοποθετήσεις Ελλήνων μαρξιστών θεωρητικών, πάνω στα ζητήματα της σχέσης μορφής - περιεχομένου, που αποτέλεσαν το επίκεντρο μίας ζωηρής συζήτησης στους κόλπους των μαρξιστών θεωρητικών της τέχνης και καλλιτεχνών διεθνώς. Στο 4ο κεφάλαιο επιχειρείται μία παρουσίαση της υποδοχής του έργου του Κατσικογιάννη από τους σύγχρονούς του αριστερούς τεχνοκρίτες στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 1960-1980. Τέλος, τίθεται ένας ευρύτερος προβληματισμός σχετικά με την σκοπιμότητα μιας ιστορικοτεχνικής κατάταξης του έργου του Δημήτρη Κατσικογιάννη, με στόχο να αναδειχθεί πως η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του, μάλλον υποδεικνύει μία δημιουργική αφομοίωση διαφορετικών καλλιτεχνικών τάσεων
Abstract in english
Subject to the present dissertation is the investigation of the artwork of the Greek painter and sculptor, Dimitris Katsikoyiannis (1915-1991). He was an artist committed and actively involved in the social struggles of his era, as a member of the Communist Party of Greece (CPG/KKE), who embraced the ideas of Marxism and the communist ideology. Source of his inspiration was his personal experiences of the 40’s and the 50’s, while his persistence in subjects purely social and political characterizes the whole of his artwork. More specifically, his artwork is examined in the context of the marxist aesthetics, as it was perceived by the marxist theorists and critics of art in Greece, during the period 1930 to 1980. The thesis is divided into four chapters. Given that the art of Katsikoyiannis had a close connection with his life and in particular with his political attitude and activism, in the 1st chapter we attempt to reconstruct his biography in the historic framework of his era. In the 2nd chapter we try to analyze his artwork through a selective presentation of some of his works of art. Main lines of the analysis are some constant themes in his iconography, which relate to the war and imprisonment experience of the 40’s and the 50’s, while we give a lesser emphasis on the themes related to the decades of the 60’s and 70’s. Furthermore, we discuss some matters of form and content in his artwork, that relate to the artist’s style, the peculiarities of his artistic style and the political committed to the left - wing character of his art. In the 3rd chapter there is an attempt to make a comprehensive presentation of the marxist aesthetics, the way they were formed in the USSR in the period from 1930 up to 1970, and also a brief mention in some of the basic theoretical terms, such as the socialist realism and the relationship between form and content in art. Subsequently, we present in broad lines the perception of the marxist aesthetics in Greece, through the reflections of some Greek marxist theorists, on the matter of form-content relationship, which was the focal point of a lively discussion in the circles of the marxist theorists of art and artists internationally. In the 4th chapter we present the critical reception of the work of Katsikoyiannis by contemporary left-wing criticism in Greece, from 1960 to 1980. Finally, we pose a broader question on the feasibility of a historic-technical grading of Dimitris Katsikoyiannis artwork, aiming to highlight that the distinctiveness of his case indicates a rather creative assimilation of different artistic trends.
Description
Περιέχει βιβλιογραφία
Creative Commons License
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές