Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Δ. Δ.)
Permanent URI for this collection
Browse by
Browsing Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Δ. Δ.) by Advisor "Ντενίση, Σοφία"
Results 1 - 2 of 2
Results Per Page
Sort Options
Item Embargo Η πρόσληψη του ποιητικού λόγου των Ελληνίδων δημιουργών στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώναΠαπαλεξάνδρου, Αριστέα (Διδακτορική διατριβή, 2021)Στην παρούσα διατριβή, επιχειρείται συστηματική καταγραφή και αποτίμηση του κριτικού λόγου για τις Ελληνίδες ποιήτριες στο διάστημα 1974-2000. Τα χωροχρονικά πλαίσια οριοθετούνται, με άξονα δύο κύριες μεταβλητές: τη μεταβλητή του χρόνου·και τη μεταβλητή ως προς το πεδίο έρευνας, που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εντύπων, όπου συγκαταλέγονται οι Ιστορίες Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, οι Ανθολογίες Ποίησης, οι μονογραφίες, οι τόμοι κριτικών μελετών, τα Αφιερώματα, και βεβαίως, τα κριτικά άρθρα στον περιοδικό, αλλά και στον ημερήσιο τύπο. Ειδικά η διερεύνηση της θέσης των ποιητριών στον τύπο στάθηκε το απαιτητικότερο κομμάτι αυτή της εργασίας, καθώς αποτελεί απόρροια συστηματικής αποδελτίωσης πενήντα οχτώ (58) περιοδικών — λογοτεχνικών και όχι μόνον· μερικών φεμινιστικών εντύπων· και ενός μέρους των στηλών κριτικής βιβλίου έξι (6) σημαντικών εφημερίδων, που αποδελτιώθηκαν δειγματοληπτικά. Ακολουθείται χρονολογική, κατά βάση εξέταση, ανά δεκαετίες. Σε ό,τι αφορά τη δομή, τα δύο πρώτα κεφάλαια είναι προπαρασκευαστικά. Στο πρώτο, εκτίθενται διάφοροι προβληματισμοί, που αφορούν στη φιλολογική ή μη φιλολογική κριτική· στην πολιτική διάσταση του κριτικού λόγου· και στον παράγοντα «φύλο» στη διαμόρφωσή του. Στο δεύτερο κεφάλαιο, επιχειρείται σύντομη ανασκόπηση της κριτικής πρόσληψης του ποιητικού λόγου των Νεοελληνίδων, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και το 1973. Από το τρίτο έως το έβδομο —και τελευταίο— κεφάλαιο, διερευνάται η καθαυτό κριτική πρόσληψη των ποιητριών στο υπό εξέταση διάστημα. Το ογκωδέστατο υλικό που προκύπτει από τη διερεύνηση πληθώρας εντύπων στα είκοσι επτά αυτά έτη (1974-2000) αντικατοπτρίζει ένα παλίμψηστο σχολίων και γνωμών, που για πρώτη φορά παρουσιάζεται συγκεντρωτικά, γεγονός που συνιστά την ουσιαστική συμβολή αυτής της διατριβής. Η ιστορία της κριτικής πρόσληψης των Ελληνίδων, ξεκινά άλλωστε, από πολύ παλιά, και ό,τι μελετήσαμε εδώ αποδείχτηκε απόρροια πληθώρας ζυμώσεων, πολύ πριν το πρώτο υπό διερεύνηση έτος, 1974. Από τις πρώτες αχνές νύξεις περί τις εμφανίσεις τους, στα τέλη του 19ου, ώς τις επιδοκιμασίες —αλλά και τις επικρίσεις— που, καθ’ όλη την υπό εξέταση περίοδο, διατυπώνονται για το έργο τους, όταν συγκρίνονται με κορυφαίους της ελληνικής, καθώς και της παγκόσμιας διανόησης, δεν χωρεί αμφιβολία πως έχουν διανυθεί χιλιόμετρα δειλών ή/και διεκδικητικών βημάτων, και από τις γυναίκες που ασχολούνται με την ποίηση, αλλά και από την κριτική που τις είδε, ως υπολογίσιμες φωνές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μία de facto, πλούσια κι ετερόκλητη, κριτική πρόσληψη της γυναικείας ποίησης έχει πλέον διαμορφωθεί, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά δέκα-δεκαπέντε ονόματα δημιουργών, που όντας σταθερά ενεργές, αποτιμώνται ποικιλοτρόπως. Όμως και γι’ άλλες, που συνιστούν, η καθεμία με τον τρόπο της, ελάχιστες ψηφίδες της γυναικείας ματιάς πάνω στον κόσμο, έχει σχηματιστεί μία βιβλιογραφία, καθώς οι περισσότερές τους παραμένουν διαθέσιμες, σε ένα επαρκές ή μη, αναγνωστικό κοινό, πρόθυμο να τις διαβάσει.Item Restricted access Ο μακρύς δρόμος της γυναικείας ελληνικής ποιητικής παράδοσης από τον 19ο στον 20ό αι.Ρούσσου, Βαρβάρα (Διδακτορική διατριβή, 2017)Κύριο στόχο της διατριβής αποτελεί η χαρτογράφηση και ανασυγκρότηση, σχεδόν στο σύνολο του, του πεδίου της γυναικείας ελληνικής ποίησης από το 1840 (έτος έκδοσης του πρώτου γυναικείου ποιητικού βιβλίου) έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. με έμφαση στην εικοσαετία 1901-1920. Παράλληλα, τέθηκαν επιμέρους σκοποί η αποτύπωση της εξελικτικής πορείας της γυναικείας ποίησης και η περιοδολόγησή της, η επισήμανση των πολλαπλών γυναικείων ταυτοτήτων που απαντούν στα ποιήματα, ο βαθμός δηλαδή στον οποίον οι ποιήτριες αναπαράγουν την κυρίαρχη εικόνα τους που την έχουν εσωτερικεύσει ή αντιστέκονται σε αυτήν παράγοντας μια άλλη εικόνα. Επίσης, προσδιορίζεται η ποιητική συνείδηση των ποιητριών, δηλαδή το πώς και σε ποιο βαθμό αυτές οι ίδιες συγκροτούν την ποιητική αυτοεικόνα τους συνδυαστικά με την έμφυλη αυτοσυνειδησία τους. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στη σχέση της γυναικείας ποίησης με και η επιρροή από τα λογοτεχνικά ρεύματα. Για να επιτευχθεί ο στόχος της ανασύνθεσης του γυναικείου ποιητικού παρελθόντος αφενός διερευνήθηκε συστηματικά, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση, ο περιοδικός τύπος της περιόδου αφετέρου συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν όλες οι αυτοτελείς ποιητικές συλλογές. Ως προσέγγιση τέθηκε η οπτική του φύλου. Στη μελέτη της γυναικείας ποίησης η προσέγγιση του φύλου υπό τη φεμινιστική οπτική σημαίνει μελέτη της γυναικείας εμπειρίας (σχέσεις γυναικών σχέσεις φύλων, ανισοτήτων κλπ). Διερευνήθηκε επομένως η απόδοση της γυναικείας εμπειρίας με όχημα τον ποιητικό λόγο. Επιπλέον, καθώς στόχος της διατριβής υπήρξε η χαρτογράφηση της γυναικείας ποιητικής παράδοσης, ακολουθήθηκαν στοιχεία της φεμινιστικής κριτικής εξετάζοντας τις αναπαραστάσεις των γυναικών στα κείμενά τους, τις σχέσεις των φύλων και σχέσεις εξουσίας που διαφαίνονται. Η εργασία δηλαδή εστιάστηκε στα θέματα, τους τρόπους, την εξέλιξη της γυναικείας λογοτεχνικής παράδοσης στην ιστορικότητά τους. Στο πρώτο μέρος της η διατριβή περιγράφει συνοπτικά το λογοτεχνικό πεδίο στη διάρκεια σχεδόν ενός αιώνα και αδρομερώς παραθέτει στοιχεία για την αναγκαία συνθήκη της γυναικείας ποίησης, την εκπαίδευση των γυναικών. Το δεύτερο μέρος αποτελούν τέσσερα κεφάλαια που ακολουθούν την προτεινόμενη περιοδολόγηση της γυναικείας ποίησης και καλύπτουν την περίοδο 1840-1920. Η δεκαετία του ’20 αποτέλεσε το επίμετρο καθώς σε αυτήν εκβάλλουν και παγιώνονται όλες οι δρομολογημένες από το τέλος του 19ου αι. σταδιακές μεταβολές της γυναικείας ποίησης. Από την ενδελεχή μελέτη του υλικού προέκυψε η περιοδολόγηση της γυναικείας ποίησης, επισημάνθηκαν οι πολλαπλές γυναικείες ταυτότητες που ανέκυψαν στην ποίηση των γυναικών και είτε αποτελούν αναπαραγωγή παγιωμένων από την πατριαρχία και εσωτερικευμένων γυναικείων εικόνων είτε είναι νέες εικόνες που συμβαδίζουν με την βαθμιαία κατακτώμενη γυναικεία ελευθερία και αυτοσυνείδηση φύλου. Καταγράφηκε επίσης η διαφοροποίηση στις θεματικές στην πορεία του ενός σχεδόν αιώνα (1840-1930) και η κομβική σημασία της θεματικής του έρωτα μέσω της οποίας διαφαίνεται σαφέστερα η έμφυλη αυτοσυνείδηση και η κατάκτηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των γυναικών. Την εργασία κλείνουν παραρτήματα με τους τίτλους των περιοδικών που μελετήθηκαν και πίνακας όλων των ποιητριών που εμφανίστηκαν στην περίοδο 1840-1930.