Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Δ. Δ.)
Permanent URI for this collection
Browse by
Browsing Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης (Δ. Δ.) by Advisor "Ιωαννίδης, Ανδρέας"
Results 1 - 2 of 2
Results Per Page
Sort Options
Item Restricted access Εικαστικός λόγος και ιστορική αφήγηση - η συμβολή των εικαστικών πηγών στη διδασκαλία του μαθήματος της ΙστορίαςΠαπανικολάου, Αθηνά (Διδακτορική διατριβή, 2019)Η διδακτική του μαθήματος της ιστορίας, ακολουθώντας το παράδειγμα των τελευταίων δεκαετιών, όπου γίνονται βήματα προσέγγισης της ιστορικής επιστήμης με την ιστορία της τέχνης, ενσωματώνει επίσης τις τέχνες τόσο ως αντικείμενο όσο και ως μέθοδο διδασκαλίας. Η συγκεκριμένη εργασία εξετάζει τη συμβολή των εικαστικών πηγών στην ανανέωση των διδακτικών μεθόδων του μαθήματος της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την αξιοποίηση των πληροφοριών που προκύπτουν από την εξέταση των εικαστικών έργων ως ιστορικών μαρτυριών. Μέσα από την αλληλεπίδραση εικόνας και λόγου επιχειρείται η αισθητοποίηση της ιστορικής αφήγησης και η εικαστική πρόσληψη και αναδιήγηση του παρελθόντος. Η αφήγηση της ιστορίας μέσα από την εικαστική αποτύπωσή της κινητοποιεί τους οπτικά προσανατολισμένους εφήβους, παραχωρώντας τους ενεργητικό ρόλο στην οικοδόμηση και οικείωση της γνώσης. Βασισμένη στην οπτική και χωροαισθητική νοημοσύνη, ενδυναμώνει την προσέγγιση της γνώσης με τη μεσολάβηση της παρατήρησης, της εμπειρίας, της ενσυναίσθησης και της φαντασίας. Παράλληλα με την ενεργοποίηση των αισθήσεων, καλλιεργεί τον οπτικό γραμματισμό, ευνοεί την επικοινωνία, αφήνει χώρο στο παιχνίδι, αναγνωρίζει το δικαίωμα του λάθους, ενισχύει την αυτενέργεια και την αυτοδιόρθωση και συμβάλλει στην κριτική πρόσληψη της νέας γνώσης και στη δημιουργική μάθηση. Τα εικαστικά έργα αντιμετωπίζονται ως πρωτογενής πηγή της ιστορίας, ως μάρτυρες υλικού πολιτισμού, ως φορείς ιδεολογιών, στάσεων και αντιλήψεων, αλλά και ως απόπειρα επαναδιαπραγμάτευσης και ερμηνείας του παρελθόντος. Η ενσωμάτωσή τους στη διδακτική διαδικασία, ως εισαγωγή ή αφόρμηση, ως κύριος άξονας της διδασκαλίας ή ενταγμένα σε παιχνίδι ρόλων, σε κριτήρια αξιολόγησης και σε μεταγνωστικές στρατηγικές μπορεί να ενδυναμώσει το διδακτικό παράδειγμα, βελτιώνοντας το παιδαγωγικό κλίμα και τα μαθησιακά αποτελέσματα. Για τη διερεύνηση των παραπάνω θέσεων και τη σύνδεσή τους με τη σχολική πραγματικότητα, πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα με στόχο την καταγραφή των αντιδράσεων των μαθητών όσον αφορά την πρόσληψη της ιστορίας μέσα από εικαστικές πηγές και την αποτύπωση της στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι σε μια τέτοια διδασκαλία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η ενσωμάτωση και η δημιουργική αξιοποίηση των εικαστικών έργων στη διδασκαλία της ιστορίας συνιστά μια πρωτότυπη, ευχάριστη και ενδιαφέρουσα εμπειρία για τους μαθητές, ενώ ταυτόχρονα διευκολύνεται η κατανόηση και η οπτικοποίηση της διδασκαλίας. Η πρόκληση συναισθημάτων, η σύνδεση της ιστορίας με την τέχνη, η κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών και η επίτευξη θετικού κλίματος στην τάξη θεωρήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς ως τα πιο σημαντικά οφέλη από τη χρήση εικαστικού υλικού στη διδακτική της ιστορίας.Item Open Access Η σχέση λόγου και έργου τέχνης στην Ελλάδα από το 1970 έως σήμεραΧαρίτου, Ευρύκλεια - Μυρτώ Χ. (Διδακτορική διατριβή, 2021)Αντικείμενο μελέτης της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η σχέση μεταξύ Λόγουκαι τέχνης μέσα από το παράδειγμα τεσσάρων Ελλήνων καλλιτεχνών: του Κωνσταντίνου Ξενάκη, της Ναυσικάς Πάστρα, του Παντελή Ξαγοράρη και της Μπίας Ντάβου, εκπροσώπων των νέων καλλιτεχνικών τάσεων στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1970. Αφού προσδιοριστούν οι σημασιολογικές και φιλοσοφικές καταβολές του όρου Λόγος, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο διαφορετικές εκφάνσεις του εντάσσονται στο έργο των υπό μελέτη καλλιτεχνών. Μέσα από μια χρονολογική παρακολούθηση της εικαστικής τους διαδρομής, η οποία ξεκινά από αφηρημένες εξπρεσιονιστικές εκφράσεις, αναλύεται η σταδιακή μετατόπισή τους προς έργα με σαφή γλωσσοκεντρικό-σημασιολογικό και μαθηματικό-τεχνολογικό προσανατολισμό, με πεδίο αναφοράς τις συνθήκες παραγωγής και πρόσληψης των εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα τη δεδομένη χρονική περίοδο. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται το κατά πόσο εκπληρώθηκαν στην ιδιάζουσα ελληνική συνθήκη τα αιτήματα της εννοιολογικής τέχνης, η οποία δίνει προβάδισμα στις έννοιες της διαδικασίας, του συστήματος και της επικοινωνίας με άμεση απεύθυνση στο θεατή, που με τη σειρά της προτείνει την αλλαγή του ρόλου του τελευταίου. Η επιλογή διαφορετικών μεθοδολογικών εργαλείων ανά κεφάλαιο –εργαλείων που αντλούν τόσο από τις κειμενικές σπουδές, π.χ. κάποιους τομείς της γλωσσολογίας, όσο και από τις θετικές επιστήμες των μαθηματικών και της φυσικής– υπαγορεύεται από το πλαίσιο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καλλιτεχνικού έργου κάθε δημιουργού. Επιδιώκεται έτσι να καταστεί σαφής η παρουσία του Λόγου, είτε ως μέσου έκφρασης και ειδοποιού στοιχείου εντός του έργου τέχνης είτε ως παραγωγής κριτικών κειμένων συνοδευτικών και επεξηγηματικών της εικαστικής πράξης. Αναλυτικά μελετάται ο Λόγος ως γλώσσα, κατά προέκταση του ρεύματος της εννοιολογικής τέχνης της δεκαετίας του 1970 ή ως μύθος, ο οποίος στη μεθοδολογική του λειτουργία δημιουργεί μια σειρά συστημάτων και κωδίκων για την κατανόηση κυρίαρχων μοτίβων και την αντανάκλαση διαφορετικών κοινωνικών συμβάσεων. Ταυτόχρονα, ο Λόγος γίνεται αντιληπτός ως συλλογιστικό επιχείρημα και άμεσο επακόλουθο μιας επαγωγικής, ορθολογικής διαδικασίας με ερείσματα στη αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ενώ παράλληλα παίρνει τη μορφή μιας μαθηματικής μεταγλώσσας και ενός μαθηματικού κώδικα. Αυτή συνδέεται με την τεχνολογία και την κυβερνητική, έναν επιστημονικό κλάδο που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών την ίδια περίοδο. Συνοψίζοντας, η μελέτη κάνει έναν συσχετισμό του έργου των τεσσάρων καλλιτεχνών και του έργου άλλων εκπροσώπων της διεθνούς καλλιτεχνικής σκηνής, οι οποίοι εξέφρασαν κοινούς προβληματισμούς, προσπαθώντας να αμφισβητήσουν τους υπάρχοντες καλλιτεχνικούς θεσμούς. Επισημαίνονται, τέλος, οι τρόποι με τους οποίους η νέα τέχνη αναδιαπραγματεύεται την πρόσληψή της από το κοινό, αφενός ασκώντας κριτική στην καλλιτεχνική παρακαταθήκη του παρελθόντος και αφετέρου δημιουργώντας τους δικούς της μύθους.