Λινάρδου, ΚαλλιρρόηΛεμονή, Μαρία Δ.2022-12-052022-12-052021https://artia.asfa.gr/handle/artia/317Περιέχει βιβλιογραφίαΗ εργασία αυτή αποτελεί τη διερεύνηση του διανοητικού πλαισίου της προσέγγισης της βυζαντινής τέχνης στο έργο του Π.Α. Μιχελή, Αισθητική θεώρηση της βυζαντινής τέχνης. Ο συγγραφέας επιχειρεί να αναδείξει τη σημασία της βυζαντινής τέχνης με τη βοήθεια ενός ερμηνευτικού σχήματος το οποίο αντλεί από τον κλάδο της φιλοσοφίας που ονομάζουμε Αισθητική. Ο Μιχελής, που δίδαξε για πολλά χρόνια αρχιτεκτονική θεωρία στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, δεν επιχειρεί μια ακόμη ιστορική επισκόπηση της βυζαντινής τέχνης, αλλά επιδιώκει να τεκμηριώσει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα, όχι βασιζόμενος στα μορφολογικά της χαρακτηριστικά, αλλά στον αισθητικό της χαρακτήρα. Εντάσσει την καλλιτεχνική δημιουργία εν γένει σε ένα σχήμα εναλλαγής των αισθητικών κατηγοριών του Ωραίου και του Υψηλού που κυριαρχούν κάθε φορά στην κοσμοθεωρία μιας εποχής και διαμορφώνουν την τέχνη της. Θεμελιώνει στη συνέχεια το επιχείρημά του στο ότι, κατά τη γνώμη του, η αισθητική κατηγορία του Υψηλού κυριαρχεί στο σύνολο της μεσαιωνικής ευρωπαϊκής τέχνης, ανατολικής και δυτικής. Καθώς ο συγγραφέας συνδιαλέγεται με έναν αριθμό συγχρόνων του στοχαστών, στην πλειοψηφία τους Ευρωπαίων, η εργασία αποσκοπεί αρχικά στην κατανόηση του διανοητικού περιβάλλοντος στο οποίο το βιβλίο συγκροτήθηκε και αρθρώνεται σε τρία κυρίως μέρη, εστιασμένα στις αντιλήψεις για την αρχιτεκτονική, το Βυζάντιο και την ιστορία της τέχνης τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Το αίτημα διερεύνησης του περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας στον ελληνικό μεσοπόλεμο συναντιέται με ανάλογα αιτήματα στο περιβάλλον της ευρωπαϊκής κρίσης που ακολουθεί τον μεγάλο πόλεμο. Όμως δεν είναι το Βυζάντιο που πρωταγωνιστεί στον σχετικό στοχασμό που είναι επηρεασμένος από τον γερμανικό ιδεαλισμό, αλλά η ελληνική αρχαιότητα. Χωρίς συγκρουσιακή πρόθεση, ο Μιχελής αρνείται να συνταχθεί με ένα ενδιαφέρον για τον βυζαντινό πολιτισμό που εξαντλείται στο κατά πόσο συνέβαλε στην κατασκευή της οργανικής συνέχειας του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα ή στον εντοπισμό στοιχείων που συγκροτούν αποκλίσεις από τη γεωμετρική προοπτική της αναγέννησης και συναντήσεις με τη μοντέρνα τέχνη. Υιοθετώντας μια μάλλον «εκλεκτικιστική» πρακτική επιχειρεί μία δυναμική ανάγνωση στους μετασχηματισμούς που έλαβαν χώρα στον χώρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου κατά την ύστερη αρχαιότητα ερμηνεύοντάς την ως περίοδο μετάβασης από την κυριαρχία του Ωραίου σε αυτήν του Υψηλού στην κοσμοαντίληψη της εποχής. Ένα ξεχωριστό τμήμα αυτής της εργασίας αναφέρεται στην κριτική που άσκησε ο Μιχελής στις απόψεις ορισμένων βυζαντινολόγων, όπως του Otto Demus για παράδειγμα, σχετικά με την εφαρμογή αντίστροφης προοπτικής στη βυζαντινή ζωγραφική, τη φροντίδα για οπτικές διορθώσεις προς χάρη του θεατή ή την κατάληψη, από τις απεικονιζόμενες μορφές, φυσικού χώρου μέσα στο ναό. Η κριτική του Μιχελή συνίσταται στο ότι παρόμοιες προσεγγίσεις προϋποθέτουν μια ορθολογική καλλιτεχνική πρόθεση, η οποία όμως στερεί από την τέχνη τη δυνατότητα της να βιωθεί. Διατηρώντας στον χρόνο μια εύστοχη και οξυδερκή προσέγγιση της βυζαντινής τέχνης ο Μιχελής διεκδικεί και μια θέση στην αφετηρία της συζήτησης για το μερίδιο της βυζαντινής τέχνης στη συγκρότηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας.92elΑναφορά Δημιουργού 4.0 ΔιεθνέςΔιατριβέςΒυζαντινή τέχνηΥψηλόΜεταπτυχιακή εργασία