Καζάζης, ΓιώργοςΑνδρονικίδου, Εύα2025-11-032025-11-032025-10-15https://artia.asfa.gr/handle/artia/782Ηχώ Χώρων | αφηγήσεις από τους χώρους του ασυνείδητου Τα έργα εξερευνούν το αδιόρατο ίχνος που αφήνει ο χρόνος, το βλέμμα και το βίωμα πάνω στον χώρο. Συντίθεται ένας κόσμος από χώρους μετέωρους που βρίσκονται στο μεταίχμιο: ανάμεσα στο ορατό και το υπαινικτικό, το φως και τη σκιά, το παρόν και τη μνήμη, το σώμα και την απουσία του, τον αληθινό κόσμο και το όνειρο, το αντικειμενικό και το υποκειμενικό, το εσωτερικό και το εξωτερικό – με την κυριολεκτική και τη μεταφορική έννοια, το γνώριμο και το άγνωστο. Κάθε σύνθεση εκκινεί από μια περιγραφή, μια ανάμνηση ή μια στιγμή και αφηγείται μια εκδοχή της που επανασυντίθεται– μια αφήγηση όχι κυριολεκτική, αλλά αποσπασματική. «Το ανοίκειο είναι αυτό το είδος του τρομακτικού που πηγάζει από κάτι οικείο, το οποίο έχει κατασταλεί και επιστρέφει.» (Freud, Sigmund; «Το ανοίκειο»). Με αυτή την έννοια, οι χώροι που παρουσιάζονται είναι ανοίκειοι όχι γιατί είναι παντελώς ξένοι ή άγνωστοι, αλλά γιατί ακριβώς πηγάζουν από το βαθιά οικείο που όμως έχει απομακρυνθεί και επιστρέφει μετατοπισμένο και αλλοιωμένο, με μια αίσθηση «μυστικότητας και συγκάλυψης». (Freud, Sigmund; «Το ανοίκειο») Λειτουργούν ως αντηχήσεις μιας εικόνας που αλλάζει, όπως η ηχώ μεταβάλλεται και φθίνει από τον αρχικό ήχο σε κάθε επανάληψη, μέχρι να σβήσει. Η ηχώ λειτουργεί μεταφορικά: είναι το αποτύπωμα μιας μορφής που έχει απομακρυνθεί, το ίχνος μιας σκέψης που πέρασε, η υποψία ενός ήχου που ίσως δεν υπήρξε ποτέ. Η ηχώ είναι ήχος που επιστρέφει, χωρίς πηγή. Όπως η ανάμνηση που επιστρέφει αλλοιωμένη. Το βλέμμα καλείται να ακούσει ό,τι δεν λέγεται: την ηχώ των γεγονότων. *Οι χώροι δεν είναι κενές γεωμετρίες, ούτε αφηρημένες έννοιες. Είναι δοχεία μνήμης, φορείς βιωμάτων, τόποι διαφυγής ή επιστροφής, αποτυπώματα παρουσίας, απόηχοι γεγονότων - ένα συνολικό ποιοτικό φαινόμενο που συγκροτείται, αναπαράγεται και μεταβάλλεται ως κοινωνικό προϊόν. Ο χώρος είναι, λοιπόν, ένα δυναμικό σύστημα, που διαμορφώνεται και επαναπροσδιορίζεται διαρκώς διαμέσου του βιώματος και της εμπειρίας, και άρα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το υποκείμενο: ο άνθρωπος και το περιβάλλον του δε μπορούν να διαχωριστούν- ανήκουν στον ίδιο κόσμο. Ή αλλιώς, ο άνθρωπος είναι μέρος του χώρου και ο χώρος είναι μέρος του ανθρώπου που τον κατοικεί- δεν αποτελεί ένα φόντο μέσα στο οποίο συμβαίνει κάτι, αλλά ένα σφιχτό σύνολο που περιλαμβάνει τα απτά και τα μη απτά, τα έμψυχα, τα άψυχα και τα άυλα. (Tilley, Christopher; «Space, place, landscape and Perception: Phenomenological Perspectives», Ingold, Tim; «The temporality of landscape») Συνεπώς ο χαρακτήρας του κάθε χώρου ορίζεται μέσα από το κατοικείν. Ο χώρος βιώνεται διαμέσου του σώματος το οποίο αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του, όχι ως παθητικός παρατηρητής, αλλά με βάση τις προθέσεις, τις στάσεις και το πλαίσιο του παρατηρητή. Η αντίληψη δεν είναι μια παθητική λήψη αισθητηριακών δεδομένων, αλλά αντίθετα μια ενεργητική, ερμηνευτική διαδικασία, κατά την οποία το νόημα αναδύεται μέσα από την αλληλεπίδραση με τον κόσμο. Αυτή η αλληλεπίδραση συνιστά μια ολιστική σχέση, καταργώντας τους ρόλους του περιβάλλοντος και του περιβαλλόμενου. Δεν βλέπουμε μόνο εμείς τους χώρους και τους τόπους αλλά μας βλέπουν και αυτοί, με μια μεταφορική έννοια. Αυτή η αμοιβαία ορατότητα σηματοδοτεί μια βαθύτερη, υπαρξιακή σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων και του περιβάλλοντος τόπου, αμοιβαία και αμφίδρομη: δεν είναι παρατηρητές αλλά συμμετέχοντες σε ένα συνολικό, συμπεριληπτικό κόσμο. (Merleau-Ponty, Maurice; «Phenomenology of Perception», «The Visible and the Invisible»)30elAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 InternationalΗχώΧώροςΑνοίκειοΑφήγησηΟνειρικόΜαγικός ρεαλισμόςΠτυχιακή εργασίαEchoSpaceUncannyNarrationDreamlikeMagical realism